• حضرت علی علیه السلام در دامان پیغمبر تربیت شد

موضوع: ولادت حضرت علی علیه السلام

کلمات کليدي: امام علی، امیرالمومنین، پیامبر، تربیت، کودکی

از افتخاراتی که نصیب علی علیه السلام شده این است که تربیت وی در دامان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم انجام شد و از کودکی در کنار ایشان بود،به گونه ای که مورخین نوشته اند این به آن علت بود که قریش دچار خشکسالی و مضیقه سختی شد و ابوطالب علیه السلام مردی عیالوار بود و از نظر مالی نیز در مضیقه و فشار قرار داشت و برادرش عباس بن عبد المطلب مردی ثروتمند بود و وضع مالی خوبی داشت، محمد صلی الله علیه و آله و سلم که در آن وقت به خاطر ازدواج با خدیجه علیها سلام جدای از ابوطالب علیه السلام زندگی می کرد و ثروت خدیجه علیها سلام نیز در اختیار آن حضرت قرار گرفته بود. به عمویش عباس فرمود: برادرت ابوطالب علیه السلام عیالوار است و خود شاهد این خشکسالی و سختی هستی، بیا نزد او برویم و بار مخارج او را سبک کنیم، بدین ترتیب که من یکی از فرزندانش را برگیرم و تو نیز یکی را.

عباس پذیرفت و به اتفاق آن حضرت نزد ابوطالب علیه السلام رفتند و منظور خود را با او در میان گذارده گفتند: ما برای سبک کردن بار سنگین خرجی را که به عهده داری نزد تو آمده ایم و پیشنهاد بردن دو تن از فرزندان او را بیان کردند.

ابوطالب علیه السلام روی علاقه ای که به عقیل داشت، اظهار کرد:

اِذا تَرکتَمالی عَقیلا فَاصنعا مَاشِئتما

اگر عقیل را برای من بگذارید هر چه خواهید بکنید، و هر که را خواهید ببرید.

اینجا بود که محمد صلی الله علیه و آله و سلم، علی علیه السلام را برگرفت و به نزد خود برد و عباس نیز جعفر را برداشته و پیش خود برد.

در ادامه خواهد آمد که بر طبق نقلی علی علیه السلام در آن روز شش سال داشت.

ناگفته پیداست که این نزدیکی و قرب جوار و انس با محمد صلی الله علیه و آله و سلم در زندگی، گذشته از افتخار بزرگی که نصیب علی علیه السلام کرد چه اندازه در جلب محبت و علاقه محمد صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به آن حضرت مؤثر بود و تا چه حد پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم را نسبت به علی علیه السلام علاقه مند ساخت، چنان که علاقه علی علیه السلام را نیز نسبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم منعکس می سازد.

زیرا با توجه به نبوغ ذاتی، هوش، استعداد، درک و رشد فوق العاده علی علیه السلام به خوبی روشن است که پیوسته سعی در فرمانبرداری هر چه بهتر و اطاعت بیشتر از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که بهترین پدرها برای او محسوب می شده، داشته و از هر فرزند دلسوزی، کارهای آن حضرت را دلسوزانه تر انجام می داد و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نیز با مشاهده کردار و اعمال و ادب او از هر فرزندی بیشتر او را دوست می داشت^(۱)، چون رابطه عموزادگی را نیز بدان ضمیمه کنیم، آن هم زاده عمویی همچون ابوطالب علیه السلام که گذشته از آن که تنها عموی پدر و مادری آن حضرت بود، سال های متمادی نیز سرپرستی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را به عهده داشته و کمال محبت را نسبت به آن حضرت انجام داده و اکنون رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می خواهد با نگهداری و تربیت فرزندش محبت های او را تلافی نماید، آن وقت است که می توانیم تا حدی شدت علاقه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و علی علیه السلام را نسبت به یکدیگر بفهمیم و از پیوند محبت محکمی که میان آن دو بزرگوار برقرار شده بود،در محدوده فکر خود آگاه گردیم.

این که گفتیم: «به مقدار درک و محدوده فکر خود» برای آن است که انسان های کامل و مردان الهی به هر اندازه که به خدای تعالی و به کمال مطلوب انسانی خود نزدیکتر باشند به همان اندازه نیز اخلاق نیک و بارز انسانی و الهی که یکی از آنها محبت و عاطفه است در آنها بیشتر و کاملتر است و این به خاطر حساسیت بیشتر روح و صفای باطن آنهاست. با توجه به این که ما در میان انسان ها کاملتر از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و سپس علی علیه السلام سراغ نداریم، به همین نسبت می توانیم به عمق علاقه و محبت میان آن دو وجود مقدس پی ببریم.

زندگی در خانه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

هنگامی که مادر حضرت علی علیه السلام نوزاد را خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم آورد با علاقه شدید آن حضرت نسبت به کودک روبرو شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از وی خواست که گهواره حضرت علی علیه السلام را در کنار رختخواب او قرار دهد از این جهت، زندگانی امام از روزهای نخست با لطف خاص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم توام شد. نه تنها پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گهواره حضرت علی علیه السلام را در موقع خواب حرکت می داد، بلکه در مواقعی از روز بدن او را می شست و شیر در کام او می ریخت، و در موقع بیداری با او با کمال ملاطفت سخن می گفت. گاهی او را به سینه می فشرد و می گفت:

این کودک برادر من است ودر آینده ولی و یاور و وصی و همسر دختر من خواهد بود.

به سبب علاقه ای که به حضرت علی علیه السلام داشت هیچ گاه از او جدا نمی شد و هر موقع از مکه برای عبادت به خارج شهر می رفت حضرت علی علیه السلام را همچون برادر کوچک یا فرزند دلبندی همراه خود می برد.^(۲)

هدف از این مراقبت ها این بود که دومین ضلع مثلث شخصیت حضرت علی علیه السلام، که همان تربیت است، به وسیله او شکل گیرد و هیچ کس جز پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در این شکل گیری مؤثر نباشد.

امیرمؤمنان علیه السلام در سخنان خود خدمات ارزنده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را یاد کرده، می فرماید:

وَ قَد عَلمتُم موضعی مِن رَسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بِالقرابه القَریبه وَ المَنزله الخَصیصه، وَضعنی فی حُجره وَ انا وَلد یَضمنی اِلی صَدرِه وَ یکنفنی فِی فِراشه وَ یَمسنی جَسده وَ یشمنی عَرفه وَ کان یمضغ الشیء ثم یلقمنیه.^(۳)

شما ای یاران پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، از خویشاوندی نزدیک من با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و مقام (احترام) مخصوصی که نزد آن حضرت داشتم کاملا آگاه هستید و می دانید که من در آغوش پر مهر او بزرگ شده ام؛ هنگامی که نوزاد بودم مرا به سینه خود می گرفت و در کنار بستر خود از من حمایت می کرد و دست بر بدن من می مالید، و من بوی خوش او را استشمام می کردم، و او غذا در دهان من می گذاشت.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت علی علیه السلام را به خانه خود می برد از آنجا که خدا می خواهد ولی بزرگ دین او در خانه پیامبر بزرگ شود وتحت تربیت رسول خدا قرار گیرد، توجه پیامبر را به این کار معطوف می دارد.

مورخان اسلامی می نویسند:

خشکسالی عجیبی در مکه واقع شد. ابوطالب علیه السلام، عموی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، با عایله و هزینه سنگینی روبرو بود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با عموی دیگر خود، عباس، که ثروت و مکنت مالی او بیش از ابوطالب علیه السلام بود به گفتگو پرداخت و هر دو توافق کردند که هرکدام یکی از فرزندان ابوطالب علیه السلام را به خانه خود ببرد تا در روزهای قحطی گشایشی در کار ابوطالب علیه السلام پدید آید. از این جهت عباس، جعفر را و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم حضرت علی علیه السلام را به خانه خود بردند.^(۴)

این بار که امیرمؤمنان علیه السلام به طور کامل در اختیار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قرار گرفت از خرمن اخلاق و فضایل انسانی او بهره های بسیار برد و موفق شد تحت رهبری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به عالیترین مدارج کمال خود برسد. امام علی علیه السلام در سخنان خود به چنین ایام و مراقبت های خاص پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم اشاره کرده، می فرماید:

وَ لَقَد کُنتُ اتبَعه اَتباع الفَصیل اَثر امه یَرفَع لِی کُل یَوم مِن اَخلاقِه عُلما وَ یَامِرنی بِالاِقتِداء به.^(۵)

من به سان بچه ناقه ای که به دنبال مادر خود می رود در پی پیامبر می رفتم؛ هر روز یکی از فضایل اخلاقی خود را به من تعلیم می کرد و دستور می داد که ازآن پیروی کنم.

پی نوشت ها:

۱) شاهد این گفتار را در سخن فضل بن عباس در صفحه آینده بخوانید.

۲) کشف الغمه، ج ۱، ص ۹۰.

۳) نهج البلاغه عبده، ج ۲، ص ۱۸۲، خطبه قاصعه.

۴) سیره ابن هشام، ج ۱، ص ۲۳۶.

۵) نهج البلاغه عبده، ج ۲، ص ۱۸۲

نوشته شده توسط ویژه نامه در روز چهارشنبه 1391/2/27 ساعت 19:21

من این مطلب را پسندیدم