• صدای خدا را می شنوی؟

موضوع: شرح فراز «السّلام علی...الدّعوة الحسنی»

کلمات کليدي: استجابت دعا، الدعوة الحسنی، دعوت به خیر، مناجات

«دعوة» از ریشه ی «دَعَوَ» به معنای دعوت کردن و خواندن است.

«حُسنی» از ریشه ی «حَسُنَ» به هر چیزی که بهجت آور، مطلوب و نیکو باشد، اطلاق می گردد و در مقابل آن قبح، زشتی و بدی قرار دارد.

ایّها النّاس! پیش به سوی خدا!

اگر یک صفتی کاملاً در شخصی تجلّی داشته باشد، مصدر آن صفت را به فرد نسبت می دهند؛ مثلاً اگر فردی بسیار شجاع باشد، از او به «شجاعت» یاد می کنند. بر این مبنا ائمّه علیهم السّلام آینه ی تمام نمای دعوت مردم به سوی خداوند هستند. ایشان بهترین دعوت کنندگان برای خواندن ما به سوی حقّند؛ یعنی اگر تمام دعوت کنندگان الهی را از پیامبران، اوصیای آنان و... در نظر بگیریم، اهل بیت علیهم السّلام از همه ی آن ها ممتازترند.

همچنین ممکن است الحسنی صفت برای کلمه ای محذوف مانند «الامور» باشد: یعنی ائمه هدی علیهم السّلام پیشوایانی هستند که با بهترین وجه مردم را به سوی تمام کارهای خیر و نیکو فرا خوانده، امر به معروف و نهی از منکر می نمایند:

«وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون‏»^[1]

و بايد از ميان شما گروهى باشند که به نيكى دعوت كنند و به كار شايسته وادارند و از زشتى بازدارند، و آنان همان رستگارانند.

ذیل این آیه فرمودند که خاصّةً درباره ی آل محمّد علیهم السّلام است.^[2]

اولین ویژگی داعی به سوی خدا این است که باید خدا را خوب و درست بشناسد.

بدیهی است که مهر تأیید خدا شناس بودن کسی را باید خدا بزند و ما از جانب خود نمی توانیم این کار را بکنیم.

کسی که بخواهد خدا را بشناسد باید به کسانی مراجعه کند که مأمور معرفی خدا و دعوت به سوی اویند. چرا که با هر چیزی که از جانب «خودمان» بگوییم، هر چقدر هم که دقیق باشد، ساخته ی ذهن ماست و مانند خودمان مخلوقست؛ پس ربطی هم به خداوند ندارد!

«خداوندا! حجّت خود را به من بشناسان؛ چرا که اگر حجّتت را به من نشناسانی قطعاً از دینم گمراه خواهم شد.‏»^[3]

به عبارت دیگر تنها در احکام نیست که به ائمّه علیهم السّلام محتاجیم، بلکه در توحید و تمام اعتقادات محتاجیم. اوّل و آخر امام است؛ همه چیز به او شروع می شود و به او پایان می گیرد: «بکم فتح الله و بکم یختم»^[4]

لذا خداوند بخشودگی گناهان و نجات از آتش را نتیجه ی پذیرش این دعوت معرّفی می فرماید.^[5]

هدف، خود امام است.

دعوة مصدر است؛ ائمّه علیهم السّلام خود دعوت هستند، نه صرف دعوت کننده. مصدر در اینجا تأکید ویژه ای دارد.

کسی که عناد نداشته باشد و محضر امام علیه السّلام را درک کند حتّی اگر ایشان چیزی نفرمایند، به سوی خدا هدایت خواهد شد. حتّی زندان بان های گستاخ و مخوفی که برای مراقبت از ائمّه می گماشتند، در اثر معاشرت با آن بزرگواران در همان زندان هدایت می شدند.

آنان حُسن تمام و تمام حُسن هستند و از هر بدی و نقص به دوراند. هر کس چنین باشد، اصل وجودش دعوت می شود و باید در همه حالاتش او را ملاک قرار داد.

معنای دیگر فراز این است که اصلاً آنچه که مردم به سوی آن خوانده شده اند، خود ائمّه علیهم السّلام هستند.

قرآن کریم می فرماید:

«اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، خدا و رسول را اجابت کنید، آن هنگام که شما را به چيزى فرا خواند كه حياتتان مى‏ بخشد.»^[6]

امام باقر علیه السّلام فرمود:

«شما را به ولایت علیّ بن ابی طالب علیه السّلام فرا می خواند.»‏^[7]

بهترین دعوتی که می توان کرد، دعوت به ائمّه علیهم السّلام است. لذا خداوند همه را به اطاعت از شما امر فرموده است چه در عالم ذر و چه در عالم خلق.

اگر بخواهیم برای حلّ شبهات و حتّی مشکلات کسی قدمی برداریم، باید از خود ائمّه علیهم السّلام کمک بخواهیم تا به حرف ما و کار ما برکت بدهند(تا نکند گمراه کننده باشیم). اگر بخواهیم برای هدایت کسی فقط یک جمله بگوییم، آیا جز این است که بگوییم: برو نزد امام زمان علیه السّلام؟ آیا بهتر از این راه حلّی هست؟

دعای حضرت ابراهیم مستجاب شد!

حضرت ابراهیم علیه السّلام در موارد مختلفی برای خانواده و نسل خود از خدای متعال، مقام و نیز خیرات دیگری مسئلت کرده است. رسول خدا صلّی الله علیه و آله درباره ی دعای ایشان می فرماید:

«من [تحقّق] دعا و درخواست پدرم ابراهيم هستم. عرض كرديم چگونه شما مصداق دعاى ابراهيم شديد. فرمود: خداوند عزّ و جلّ به ابراهيم وحی کرد: همانا من تو را برای مردم امام قرار می دهم. شادمانی ابراهيم را فرا گرفت. عرض کرد: پروردگارم آيا از نسلم امامانی مانند من [قرار می دهی]؟ ...  .

دعاى ابراهيم به من و برادرم علي منتهی شد كه هيچ كدام از ما هرگز براى بتی سجده نكرديم؛ پس خداوند مرا پيامبر و علي را وصى قرار داد.»^[8]

این مطلب بیانگر آنست که اهل بیت علیهم السّلام که ادامه دهندگان راه فرستادگان الهی هستند، باید از ذریّه ی ابراهیم علیه السّلام بوده و در حقیقت، پاسخ خدای سبحان به دعوت حسنای (دعای نیکو) آن حضرت باشند.

استجابت برخی دیگر از دعاهای جناب ابراهیم علی نبیّنا و آله و علیه السّلام هم در اهل بیت علیهم السّلام تحقّق یافته است.^[9]

خدا را صدا بزنید؛ چطوری؟

الگوی کامل و نیکوترین اسوه در خواندن خدا ایشانند. انسان اگر بخواهد به درگاه خدا برود قواعد و اصولی دارد که باید از ائمّه علیهم السّلام آموخت.

یکی از آن ها اینست که هر کس خدا را بخواند و شما را واسطه بین خود و خدا قرار دهد دعای او مستجاب می شود؛ قاعده ای که انبیای گذشته هم بدان عمل می نمودند.

مفضل بن عمر راجع به کلماتی که موجب قبول توبه حضرت آدم شد، پرسید. امام صادق علیه السّلام فرمود: آن کلمات این بود:

«رَبِّ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَيَّ‏»^[10]

و به همین ترتیب حضرت نوح هنگام سوار شدن در کشتی، حضرت ابراهیم هنگام افتادن در آتش و حضرت موسی هنگام انداختن عصایش، اینگونه دعا می کردند: إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... .^[11]

خدای رحمان در کتاب خود ما را نیز به این کار امر می فرمایند:

«وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها»^[12]

و نام هاى نيكو به خدا اختصاص دارد، پس او را با آن ها بخوانيد.

و در مورد این نام ها این گونه توضیح دادند که:

«به خدا سوگند مایيم آن نام هاى نيكو كه خدا عملى را از بندگان نپذيرد مگر آنكه با معرفت ما باشد.»^[13]

امّا خداوند هم دعای چنین فردی را بدون جواب نمی گذارد:

«أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ»^[14]

وقتی کسی او را بخواند، در هر کجا و هر زمان، خدا به او توجه می کند و جواب می دهد که همین جواب و به عبارتی توجّه او به ندای ما خود رحمت است؛ هر چند که بنا بر حکمت حاجتمان را ندهد.

خدای متعال در گرفتاری ها و بلاها ما را از خواب غفلت بیدار می کند و به سوی خود متوجّه می سازد.^[15] همه چیز می خواهد به ما بگوید که خدا را صدا بزنیم؛ امّا ما... !

خدا کی به ما نظر می کند!

آن کسی که خدا را می خواند تا به سوی مردم عنایتی فرماید، امام علیه السّلام است.

امیرالمؤمنین علیه السّلام به رُمَیله فرمودند:

«رميله هر مؤمنى كه‏ مريض ‏شود ما نيز به واسطه بيمارى او مريض مي شويم و محزون نمي شود مگر اينكه ما نيز از اندوه او محزون مي شويم و دعا نمي كند مگر اينكه برای دعایش آمين مي گویيم و ساكت نمي شود مگر اينكه ما برايش دعا مي كنيم... هیچ مؤمنى از نظر ما پنهان نيست؛ در شرق زمین باشد یا در جای دیگرش.»^[16]

----------------------------------------------

[1] آل عمران: 104- ترجمه فولادوند

[2] ر.ک: تفسیر عیّاشی، ج1، ص195

[3] بحار الأنوار، ج52، ص147

[4] فرازی از زیارت جامعه

[5] أحقاف: 31‏

[6] انفال: 24

[7] کشف الیقین، ص385

[8] بحار الأنوار، ج‏25، ص201- ترجمه خسروی

[9] کمال الدّین و تمام النّعمه، ج1، ص139؛ بحار الانوار، ج24، ص237

[10] إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏2، ص421

[11] أمالي الصدوق، ص218

[12] اعراف: 180

[13] تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ص194

[14] بقره: 186

[15] تحف العقول، ص300

[16] بحار الأنوار، ج‏26، ص140- ترجمه خسروی

نوشته شده توسط گروه زیارت جامعه در روز شنبه 1391/6/11 ساعت 11:26

من این مطلب را پسندیدم