• مختلف الملائکه

موضوع: زیارت جامعه

کلمات کليدي:

اختلاف : به معنای تردد و پیوسته آمدن و رفتن می باشد.

            إِنَّ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْباب‏  (آل عمران 190)

            مختلف ، مصدر میمی ، اسم مکان و یا اسم مفعول است .

            اگر مصدر باشد : یعنی در سایه کثرت آمد و شد ملائکه به محضر حضراتشان، گویا نفس اختلاف و رفت و آمد فرشتگانند.

            اگر اسم مکان باشد : محل رفت و آمد ملائکه هستند.

            اگر اسم مفعول باشد : هبوط و صعود فرشتگان نزد این خاندان بوده و اختلاف ملائکه بر آنان واقع شده است.

          معانی قابل استنباط از مختلف الملائکة:

            1.       تکرار در آمد و شد ملائکه

            2.       پیوستگی این آمد و شد

            3.       نزدیکی زمان آمد و شد (نزدیکی زمانی دفعات رفت و آمد )

            4.       تعدّد ملائکه که به خدمت حضرات می رسند (ملائکه جمع است)

            5.       این فراز زیارت، وصف ملائکه را نشان می دهد لذا این امر در بین ملائکه رواج دارد.

            6.       بر اساس معنای اختلاف، باید بین ائمه هدی و فرشتگان مطلبی بیان شود زیرا که صرف آمد و شد، معنای اختلاف نمی دهد.

            7.       معرفت ملائکه نسبت به این خاندان مشخص می شود.

            8.       در معنای اختلاف دیدن ملائکه را هم شامل می شود در غیر این صورت لفظ اختلاف در اینجا استفاده نمی شد.

          آیا فرشتگان بر غیر انبیاء هم نازل می شوند...؟

            فَاتخَّذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیا (سوره مریم 17)

            1.   در آیات بعد از این نیز گفتگوی میان حضرت مریم با فرشته نقل شده است.

            2.  در آیات 42و43 سوره آل عمران نزول و گفتگوی فرشتگان با آن بانو

            3.   آیات 61تا68 سوره حجر در ماجرای قوم لوط دیدار و گفتگوی ملائک با افراد زشت کردار آمده است.

            4.   ائمه علیهم السلام با توجه به ختم وحی تشریعی ولی ملائکه را می دیدند مثل ماجرای مسجد کوفه که حضرت

            امیر المؤمنین علیه السلام بعد از بیان این مطلب از سؤال کنید قبل از آنکه مرا از دست بدهید (سلونی قبل ان تفقدونی)

            جبرئیل به شکل انسانی خدمت حضرت رسید و از ایشان سوال کرد که جبرئیل کجاست و حضرت پاسخ او را دادند و جبرئیل

            پر کشید و به آسمان رفت .

      امام حسین علیه السّلام : یا أَخَا أَهْلِ الْكُوفَةِ لَوْ لَقِیتُكَ بِالْمَدِینَةِ لَأَرَیتُكَ أَثَرَ جَبْرَئِیلَ ع مِنْ دَارِنَا وَ نُزُولِهِ بِالْوَحْی عَلَى جَدِّی...

      امام حسین علیه السّلام در حدیثی فرمودند که : ای برادر کوفی، اگر با تو در مدینه برخورد می کردم، به تو جای پای جبرئیل را

      در خانه مان و همین طور نازل شدن جبرئیل بر جدّم به همراه وحی را نشان می دادم.

                                                                                                                                      ( اصول كافی ج : 1 ص : 394 )

            إِنَّكَ تَأْكُلُ طَعَامَ قَوْمٍ صَالِحِینَ تُصَافِحُهُمُ الْمَلَائِكَةُ عَلَى فُرُشِهِمْ قَالَ قُلْتُ وَ یظْهَرُونَ لَكُمْ قَالَ فَمَسَحَ یدَهُ عَلَى بَعْضِ صِبْیانِهِ

            فَقَالَ هُمْ أَلْطَفُ بِصِبْیانِنَا مِنَّا بِهِمْ(1)

          و در جای دیگر فرمودند: قطعاً تو طعام افراد صالحی (اشاره اهل بیت به خودشان) را می خوری که ملائکه با آنها گفتگو و رفت و آمد

            دارند. راوی می پرسد: آیا شما آنها را می بینید؟ امام دستشان را بر سر بعضی از کودکانشان کشیدند و فرمودند: آنها از ما به

            کودکانمان با ملاطفت ترند. (یعنی شدّت رفت و آمد ملائکه در خانه ی اهل بیت و مراوده ی آنان با یکدیگر.)

            جمله مختلف الملائکه در زیارت هیچ قیدی ندارد لذا گفته شده: اینان مختلف الملائکه اند در عالم ذرّ، در عالم اشباح،

            در عالم دنیا، در عالم برزخ، در عالم قیامت، و همینطور در تمام عوالم قبلی و بعدی و در تمامی مکانها و برای همه امور

            انبیاء به واسطه اینان قابلیت پذیرش وحی الهی را یافتند و ...

          جهات  مختلف رفت و آمد( اختلاف ) ملائک بر آستان اهل بیت:

            1. به منظور خدمت :

            یا عَلِی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ مَلَائِكَةً سَیارَةً فِی الْأَرْضِ یخْدُمُونَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ إِلَى‏ أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ(  بحارالأنوار ج : 43 ص : 29)

            پیامبر به امیرالمؤمنین علیهما السّلام فرمودند: یا علی، آیا می دانی که برای خداوند ملائکه ایست که تا قیامت در زمین سیر

            می کنند و خدمت محمّد و آل محمّد را انجام می دهند؟

            همچنین در احادیث دیگر داریم که ملائکه خود را به رخت خواب ائمّه متبرّک می کنند و سر کودکانشان را می نوازند و ...

            و در روایات دیگری بردن گهواره ی امام حسین علیه السّلام به آسمان توسّط ملائکه نقل شده و ...

            2. به منظور اکتساب علوم و معارف:

            دودمان ولایت آموزگاران ملائک بوده اند.

            قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص :... إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَخُدَّامُنَا وَ خُدَّامُ مُحِبِّینَا... فَسَبَّحَتِ الْمَلَائِكَةُ بِتَسْبِیحِنَا... قُلْنَا الْحَمْدُ لِلَّهِ لِتَعْلَمَ الْمَلَائِكَةُ

            مَا یحِقُّ لِلَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَینَا مِنَ الْحَمْدِ عَلَى نِعَمِهِ فَقَالَتِ الْمَلَائِكَةُ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَبِنَا اهْتَدَوْا إِلَى مَعْرِفَةِ تَوْحِیدِ اللَّهِ وَ تَسْبِیحِهِ

            وَ تَهْلِیلِهِ وَ تَحْمِیدِهِ وَ تَمْجِیدِهِ                                                                       ( بحارالأنوار ج : 26 ص : 335)

            پیامبر فرمودند: به قطع که ملائکه خادمان ما و خادمان محبّان ما هستند...تسبیح ملائکه به واسطه تسبیح ماست...

            ما "الحمدلله" گفتیم تا به ملائکه آن ذکری که شایسته ی خدا برای شکرگزاری برنعمت های اوست، به آنها بیاموزیم.

            پس ملائکه گفتند "الحمدلله" پس آنان به وسیله ی ما به شناخت و معرفت توحید خداوند نائل گشتند و همچنین به

            تسبیح و لا إله إلا الله گفتن و الحمد لله گفتن و تمجید خداوند.

            3. به منظور عرضه مأموریت:

            روایت زیر را نیز اشاره کردیم که:

            عَنْ أَبِی الْحَسَنِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یقُولُ مَا مِنْ مَلَكٍ یهْبِطُهُ اللَّهُ فِی أَمْرٍ مَا یهْبِطُهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِكَ عَلَیهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ

            الْمَلَائِكَةِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ

            امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند: هیچ ملکی نیست که خداوند او را برای امری فرو فرستد مگر اینکه پیش امام می رود و

            کار خویش را به عرض می رساند و رفت و آمد ملائکه از نزد خدا به نزد امام قطعی است.

            و در جای دیگر فرمودند پیش من (امیرالمؤمنین) می آیند و بعد من نزد حسن و حسین و سپس نه فرزند امام حسین علیهم السّلام

            سؤال: چقدر ملک در عالم هست؟ این امور عالم به چه میزان هستند؟

            (عن ابی جعفر علیه السلام قال سمعتُه یقول والله إنّ فی السماء لسَبعینَ صفّاً مِن الملائکه لو إجتمَعَ علیهم اهلُ الأرض کُلّهم

            یُحصُونَ عددَ کُلِّ صفٍّ منهم ما أحصَوهم و انّهم لَیَدینونَ بولایتنا...)                                              (کافی ج1 ص437).

            امام باقر علیه السّلام فرمودند: به قطع و یقین که در آسمانها 70 صف از ملائکه هستند که اگر تمام اهل زمین را جمع کنند که تعداد

            هر صف را بشمارند نمی توانند، و به یقین که ملائکه بر اعتقاد به ولایت ما هستند.

            ماجرای اجازه از حضرت ابراهیم علیه السلام در زمان فرود ملکه عذاب بر قوم لوط (از آیات 51تا 60 حجر) و اشاره به مقام امامت حضرت

             ابراهیم علی نبینا و آله و علیه السلام .

            4.  برای گرفتن دستورات الهی از ایشان :

            ظرف مشیّت بودن قلوب و نفوس آن بزرگواران

            یعنی مشیّت خداوند در آنها محقّق می شود زیرا آنان نمی خواهند مگر آنچه خدا می خواهد.

            إِرَادَةُ الرَّبِّ فِی مَقَادِیرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَیكُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُیوتِكُم‏

                                                                                                       الكافی  4  577 باب زیارة قبر أبی عبد الله الحسین

                ترجمه: اراده ی خداوند در مقدّرات به سوی شما پایین آمده و از خانه های شما بر مخلوقات صادر می گردد.

            نزول ملائک در شب های قدر خدمت آن حضرات جهت گرفتن دستورات خداوند از ایشان می باشد، چرا که ممکن نیست که ملائک

برای تعلیم حقایق و ابلاغ آن نزد آنها بیایند، زیرا که خود عالم بر آن اند، لذا نزول ملائک در این شبها، به منظور تعبّد و انجام

مأموریت است.

            5.       برای سخن گویی از طرف خداوند متعال:

            محدِّث بودن ائمه هدی از روایات...

            روایت امام کاظم علیه السّلام: مبلغ علمنا علی ثلاثه وجوه ...و اما الحادث فقذف فی القلوب و نقر فی الاسماع وهو افضل علمنا

            و لا نبی بعد نبینا (که این همان تعریف محدث است که کلام ملک را می شنود ولم یعاین و او را نمی بیند )

            طبق روایات ائمّه علیه السّلام سه گونه علم دارند :

            1.       ماضی (بیان شده)

            2.       غابر (نوشته شده)

            3.       حادث (حادث علمی است که از طریق افکنده شدن در قلبها (توسط خدا) و طنین در گوشها (توسط جبرئیل) حاصل

            می شود و برترین دانش  است ) .(2)

            الْأَئِمَّةُ عُلَمَاءُ صَادِقُونَ مُفَهَّمُونَ مُحَدَّثُونَ(الكافی ج : 1 ص : 271)

ملائک برای زیارت اهل بیت و بالاتر، برای زیارت زوار اهل بیت نازل می شوند (ر.ک. روایات در شأن زائر امام حسین علیه السلام)

ملائکه در ایام هفته خدمت امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)  رفت و آمد دارند و پرونده اعمال ما را خدمت حضرتش می رسانند، که البته در هر زمانی و در زمان هر معصومی ملائکه خداوند پرونده اعمال امت را به حضور آن امام می رسانند.

این مطلب در کتب اهل سنت  هم ذکر شده است که حتی اکنون هم در حالی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در میان ما نیستند پرونده اعمال ما به وسیله ملائکه خدمت ایشان می رسد: (تُعرضُ علیه أعمالُ الاُمّه فی کلِّ اُسبوعٍ مرّتین).

معنای این عبارت بازهم بالاتر است، یعنی آن نوری که باعث و مایه آفرینش است، هر جلوه اش و هر موجش یک یا چند از ملائکه را ایجاد می کند، یک لرزش قلب امام لشکری از ملائک می سازد.

رَسُولَ اللَّهِ:...ثُمَّ فَتَقَ نُورَ أَخِی عَلِی فَخَلَقَ مِنْهُ الْمَلَائِكَةَ فَالْمَلَائِكَةُ مِنْ نُورِ أَخِی عَلِی وَ نُورُ عَلِی مِنْ نُورِ اللَّهِ وَ عَلِی أَفْضَلُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ ... (3)

پیامبر در تعریف ماجرای خلقت می فرمایند: سپس نور برادرم علی باز شد  و ملائکه از آن خلق شدند، پس ملائکه از نور برادرم علی هستند و نور علی از نور خداست و علی از ملائکه برتر است.

یعنی نگاه تو ملک ساز است، قلب تو ملک ساز است.

از آنجائی که همه زمینیان و عرشیان از نور ائمه خلق شده اند از جمله ملائکه و هر کس به اصل خود باز می گردد لذا ملائکه علاقه مند مراجعه به ائمه علیهم السلام  هستند.

یکی از کارهای ملائکه استغفار برای مؤمنین است. "و یستغفرون للذین آمنوا"

پیدا شدن حالاتی در ما که علی رغم گناهان زیاد یکباره خود را به واسطه ای سبک بال می یابیم همین (استغفار اهل بیت برای ما و ) استغفار ملائک برای ما می باشد. لذا وظیفه متقابل نیز داریم و آن دعا در حق ملائک است (دعای سوم صحیفه ... اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِكَ الَّذِینَ لَا یفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِیحِك‏...)

افتخار اهل بیت این نیست که ملائکه در خانه شان می آیند، حتی این نیست که ملائکه با نگاه آنها، با طنین صدای آنها و... ایجاد می شوند؛ بلکه افتخار ملائکه این است که گه گاه به حضور آن بزرگواران شرفیاب می شوند...

یکی از زیباترین و شاید مهم ترین کار این گروه از ملائکه گردیدن به دور ضریح امام حسین و گریه بر مصیبت ایشان در روز و شب است .

1- قلب مبارک انسان کامل (ائمه علیهاسلام) در هر عصری ، محل نزول ملائکه است و یا خود انسان کامل فرشته را از باطن جهان طبیعت ظاهر و نازل می کند .

در نتیجه ، همه ی فرشتگان برای نازل کردن هر امری یا بالا بردن هر عمل ، اعتقاد یا اخلاق در هر زمان ، از در ولایت امام معصوم همان زمان وارد و خارج می شوند .( ما من ملک یهبطه ...) (4)

2- لذا ائمه علیه السّلام دروازه ی فیض الهی هستند . " این باب الله الذی منه یؤتی "(5)

3- فرشتگان ، تحت فرمان انسان کامل هستند و شرح وظایف خود را از ایشان می گیرند .

4- نزول فرشتگان اختصاص به شب خاصی ندارد امّا شب قدر از حیث نزول ملائکه ممتاز است زیرا تمام فرشتگان ("ال" در الملائکه در سوره ی قدر دلالت بر عموم می کند) مربوط به کارهای زمین و اهل زمین در آن شب نازل می شوند و تمام امور یک سال را بر امام علیه السّلام عرضه می کنند .

5- پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) جبرئیل مستمرا به حضور حضرت فاطمه (س) می آمد جهت تسلیت و اخبار از آینده و ... به این دلیل ایشان به جهت سخن گفتن جبرئیل و سایر فرشتگان محدّثه هستند .(6)

6- اَشکال نزول فرشتگان : به شکل انسان (7) یا پرنده (8) و ...

ائمه علیهم السلام با توجه به ختم وحی تشریعی( وحی که حامل دین و شریعت است ) ولی ملائکه را می دیدند

مثل روایت مسجد کوفه که حضرت امیر المؤمنین علیه السلام بعد از بیان (سلونی قبل ان تفقدونی) و جبرئیل که به شکل انسان آمد و... پیشتر بیان شد.

روایت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به حضرت امیر المؤمنین علیه السلام : انک تسمع ما اسمع و تری ما اری

و پناه بردن فطرس به گهواره امام حسین.

7- فرشتگان اصناف متفاوتی دارند . گروهی که از تجرد تام عقلی برخوردارند ، از هر گونه پر حسی منزه اند و فرشته ای که بر قلب پیامبر(ص) نازل می شود ، مصون از آثار مادیت است .

8- فهمیدن حقیقت نزول فرشته ، دیدن فرشته ، نزول وحی و ... نیاز به قدرتی دارد که فقط برای برخورداران آن یعنی معصومین علیه السّلام میسّر است .

9- شرافت حرم های ائمّه علیه السّلام و اینکه آنجا محل رفت و آمد ملائکه است به اعتبار خودشان است و نه آن مکان.

10- در مقام مدح ، کسی توصیف ظاهر نمی کند چرا که بزرگی را بروز نمی دهد . مثلا نمی گوید :ای کسی که دو تا چشم داری ! لذا در عبارات زیارات ماثور (نقل شده از اهل بیت ) ما باید به دنبال معانی بالایی باشیم که ائمّه علیه السّلام را از دیگران ممتاز می کند .

11- ملائکه در لسان قرآن و روایات ، خیلی روشنند و واضح و خلقت آنها بر ما مقدم است .

12- ایمان به ملائکه نکته دارد. ملائکه با اصناف و تعداد مختلف همگی لشگر خدا هستند و حداقل اثر توجه به ملائکه اینست که انسان عظمت خلقت را می یابد و در برابر او خاضع می شود .

13- تمامی مقدّرات الهی توسط ملائکه انجام می شود و لذا ایمان به آنها جنبه ی خوف و رجا را تقویت می کند .

1- اصول کافی کتاب الحجه باب ان الائمه تدخل  الملائکه بیوتهم ح 1

۲- کافی ، ج ۱ ، باب جهات علوم ائمّه (ع) ، رقم ۱ تا ۳ ، ص ۲۶۴

3- بحارالأنوار ج : 37 ص : 83

4- کافی ، ج ۱ ، ص ۳۹۴

5- دعای ندبه

6- کافی ، ج ۱ ، ص ۲۴۱

7- بحار ، ۱۱ ، ۱۶۹

8- کافی ، ۱ ، ۳۹۳

نوشته شده توسط گروه زیارت جامعه در روز پنجشنبه 1390/3/19 ساعت 12:11

من این مطلب را پسندیدم