• سوره هود آیه 17

موضوع: ابوتراب در قرآن

کلمات کليدي: عصمت، هود

" أَفَمَن کَانَ عَلَيٰ بَيّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ‏ي وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَ مِن قَبْلِهِ ي کِتٰبُ مُوسَیٰ إمَامًا وَ رَحْمَةً  . . .  "

آيا کسي که از جانب پروردگارش دلیل روشنی [ مانند قرآن ] دارد  و گواهی [ صادق ] از او  در پی ( به دنبال ) اوست و پیش از او کتاب موسی [ تورات ] پیشوا و مایه رحمت بوده است [ دروغ می‏بافد ] ؟

 ( سوره هود / 17 )

این آیه در شأن عصمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است ، اما خداوند برای معرفی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دلیل راستگو بودنشان دو تعبیر به کار برده است . در تعبیر اول سخن از کسی است که از جانب خدایش بر دلیلی روشن و استوار است و در تعبیر دوم شاهدی برای او مطرح می شود .

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند :

" مراد از " کسي که از جانب پروردگارش دلیل روشنی [ مانند قرآن ] دارد  " ، منم و مراد از "  گواهی [ صادق ]  از او "  علی علیه السلام  است . " ^{[ 1 ]}

 امام علي ‏عليه السلام نیز می فرمایند :

" مراد از " کسي که از جانب پروردگارش دلیل روشنی [ مانند قرآن ] دارد " ، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم است و مراد از "  گواهی [ صادق ]  از او " منم . " ^{[ 2 ]}

از زادان نقل شده است که :

" از [ حضرت ] علي ‏عليه السلام شنيدم که می فرمود :

" سوگند به آن که دانه را شکافت و موجودات زنده را آفريد ، اگر مَسندي براي من نهاده شود ، در بين توراتيان به توراتشان و در بين انجيليان به انجيلشان و در بين زبوريان به زبورشان و در بين قرآنيان به قرآنشان داوری می کنم . سوگند به آن که جانم در دست اوست ، هيچ قريشیِ سر تراشيده‏ ای نيست ^{[ 3 ]} ، جز آن که آيه ‏ای را که او را به سوی بهشت ميی راند يا به دوزخ مي‏کشاند ، مي‏دانم . "

مردي گفت : اي امير مؤمنان ! آيه‏اي که درباره تو نازل شده ، چيست ؟

فرمود :

" آيه ی " أَفَمَن کَانَ عَلَيٰ بَيّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ‏ي وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَ مِن قَبْلِهِ ي کِتٰبُ مُوسَیٰ إمَامًا وَ رَحْمَة . . .  " .   پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم " حجّت روشن او " است و من " شاهدی از او " هستم . " ^{[ 4 ]}  "

  در تفسير فرات - به نقل از زيد بن سلام جُعفي - آمده است :

" بر امام باقر عليه السلام وارد شدم و گفتم : خدا خيرت دهد ! خيثمه از تو درباره سخن خدا " أَفَمَن کَانَ عَلَيٰ بَيّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ‏ي وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَ مِن قَبْلِهِ ي کِتٰبُ مُوسَیٰ إمَامًا وَ رَحْمَة . . .  " ، نقلي کرد . او به من گفت که شما گفته‏ايد :

" پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم ، بر حجّتی روشن از جانب پروردگارش است و علی ‏عليه السلام بعد از او ، پيرو او و شاهدی از اوست و اين آيه ، درباره وی نازل شده است . "

امام باقر عليه السلام فرمود:

" سوگند به خدا ، خيثمه درست گفته است و من همين‏گونه به وی گفته‏ام . "  ^{[ 5 ]} "

 به نقل از احمد بن عمر حلّال :

" از ابو الحسن‏ عليه السلام ( امام کاظم يا امام رضا عليهما السلام ) درباره سخن خداي عزوجل : " أَفَمَن کَانَ عَلَيٰ بَيّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ‏ي وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ وَ مِن قَبْلِهِ ي کِتٰبُ مُوسَیٰ إمَامًا وَ رَحْمَة . . .  " ، پرسيدم . فرمود :

" امير مؤمنان - که درود خدا بر او باد - شاهد بر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر حجّت روشن از جانب پروردگارش است  . " " ^{[ 6 ]}

حال این سوال مطرح است که این تعبیر در شان امیرالمومنین آیا در نظر عامه حامل فضیلتی است ؟

فخر رازی در تفسير سخن خدا در آنجا که آورده است : " وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِّنْهُ " این گونه بیان می کند که :

" قول سوم یعنی اين‏ که مراد علی بن ابی طالب ‏عليه السلام ، است ارجح و معنای آن اين است که او در پی آن حجّت روشن است و " از او " ،  يعنی اين شاهد از محمّد صلی الله علیه و آله و سلم  و جزئی از اوست ، مقصود از اين تعبير ، شرافت‏دهی به اين گواه است که وی ، جزئی از محمّد صلی الله علیه و آله و سلم است . " ^{[ 7 ]}

1 . الدرّ المنثور : جلد 4 صفحه 410 ، کنز العمّال : جلد 2 صفحه 4440 - 4390  /  مانند آن در : شواهد التنزيل :جلد صفحه 382 -   365 .  ينابيع المودّة : جلد 3 صفحه 366 / دعائم الإسلام جلد 1 صفحه 91 .

2 . تاريخ دمشق ( ترجمة الامام عليّ ‏عليه السلام ) ، تحقيق : محمّد باقر المحمودی جلد 3 صفحه 421.

3 .  اصطلاح " جرت عليه المواسی : هر آن که تيغ سلماني بر سرش خورده است "، در واقع يک ضرب المثل است و يکی از دو احتمال ذیل در منشأ پيدايش آن به نظر مي‏رسد : يا از مراسم عبادی تقصير و حلق در ايّام حج برگرفته شده است و يا از مراسم " عقيقه " براي فرزندان که در بين عرب سابقه ديرينه‏ای داشته است . البته احتمال دوم ، قوی ‏تر است . در هر صورت ، مفهوم از آن در اين جا ، عموم و هر فردی است .

4 .  تذکرة الخواصّ : جلد 16 ، تفسير الحبری : جلد 36 صفحه 277 ، تفسير فرات :صفحه 239 -  188. / مانند آن در : مناقب علی بن أب طالب :صفحه 318 - 270 . / تفسير الطبری : جلد 7 جزء 12 صفحه 15 .

5 .  تفسير فرات :صفحه 246 - 191 . / مانند آن در : تفسير العياشی : جلد 2 صفحه 142 ، بحار الأنوار : جلد 35 صفحه 388 .

6 . الکافی : جلد 1 صفحه 190 .

7 . تفسير الفخر الرازی : جلد 17 صفحه 290 .

نوشته شده توسط گروه قرآن در روز دوشنبه 1390/5/17 ساعت 13:12

من این مطلب را پسندیدم