• ابورافع

موضوع: اصحاب

کلمات کليدي: ابورافع، اصحاب

از او با کُنيه نام برده مي‏شود و در نام او اختلاف است. بيشتر اهل علم، نام او را «اسلم» دانسته‏ اند و برخي «ابراهيم»^[1] و برخي نام‏هاي ديگر. او از چهره ‏هاي برجسته تشيّع و از پيشتازان در تأليف و تدوين و دانش و از همراهان ارجمند امام نيکان، علی علیه‌السلام است.

 ابورافع، از غلامان عبّاس (عموي پيامبرصلي الله عليه وآله) بود^[2] که او را به پيامبر صلي الله عليه وآله بخشيد.^[3] زمانی‌که عبّاس اسلام آورد و ابو رافع خبر اسلام آوردن او را به پيامبر خدا داد، پيامبر صلي الله عليه وآله او را آزاد کردند.^[4]

 ابو رافع در همه جنگ‏هاي پيامبرصلي الله عليه وآله به‌جز جنگ بدر، شرکت کرد^[5]  و پس از ايشان، با استواري تمام در کنار امير مؤمنان ايستاد و از ایشان جدا نشد.^[6]

 ابو رافع از جمله راويان حديث غدير است.^[7] او را از نيک‏نهادان و شايستگان شيعه بر شمرده‏اند^[8] که در نبردهاي علي عليه‌السلام نيز همراه ایشان بوده است.^[9]

 ابو رافع، مسئول بيت المال امام عليه‌السلام در کوفه بود^[10] و دو فرزند او، «عبيد اللَّه» ^[11] و «علي» ، ^[12] از کاتبان مولا عليه‌السلام بودند.

 ابو رافع، کتابي بزرگ با عنوان «السنن و القضايا و الأحکام» ^[13] دارد که مشتمل بر ابواب مختلف فقه است و جمعي از محدّثان بزرگ و از جمله فرزندان ارجمند وي آن را روايت کرده ‏اند.

 وی، کتاب‏هاي ديگري با عناوين «أقضية أمير المؤمنين»، «کتاب الديات» و ... دارد که برخی از علما بر اين باورند که همه اين‌ها ابواب و فصول همان کتاب بزرگ بوده است. ^[14]

 ابو رافع، پس از شهادت مولا عليه‌السلام همراه امام حسن مجتبي عليه‌السلام به مدينه رفت ^[15]  و امام حسن عليه‌السلام نيمي از خانه حضرت علي عليه‌السلام را در اختيار او قرار دادند. او از پيامبر خدا نيز احاديثي را نقل کرده است. ^[16] برخي سال وفات او را سال 40 هجري ذکر کرده‏اند.^[17]

دو روایت در مورد جناب ابورافع:

در «رجال النجاشي» به نقل از «ابو رافع» آمده است:

بر پيامبر خدا وارد شدم، در حالي که ایشان خواب بودند يا وحي بر ایشان نازل مي‏شد. ناگهان، ماري در گوشه خانه ديدم و چون کشتن آن موجب بيدار شدن پيامبر صلي الله عليه وآله مي‏شد، آن را نکشتم و ميان پيامبر خدا و مار، دراز کشيدم تا اگر آسيبي برساند، به من برسد، نه به پيامبر خدا.

 پيامبر صلي الله عليه وآله بيدار شدند در حالي‌که اين آيه را تلاوت مي‏کردند:

«إِنَّمَا وَلِيُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ‏و وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَيُؤْتُونَ الزَّکَوةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ »^[18]  

«تنها وليّ شما، خدا و پيامبرش و مؤمنان هستند؛ کساني که نماز مي‏خوانند و در حال رکوع، صدقه مي‏دهند»

 سپس فرمودند:

«سپاس خدايي را که آرزوي علي را کاملاً برآورد و بر او مبارک باد برتري‏ اي که خدا به او بخشيد».

 سپس روي برگرداندند و مرا در کنار خود ديدند. فرمودند:

«اي ابو رافع! چرا اين جا خوابيده ‏اي؟»

 ماجراي مار را به ايشان گفتم. فرمودند:

«برخيز و آن را بکش».

 من هم برخاستم و آن را کُشتم. سپس پيامبر خدا دستم را گرفتند و فرمودند:

«اي ابو رافع! تو چگونه خواهي بود در هنگامي که گروهي با علي مي‏جنگند و آنان بر باطل‏ اند و علي بر حق؟ نبرد با آنان، تکليفي الهي است و هرکه نتواند جهاد کند، بايد با دلش انکار کند و اگر اين را هم نتواند، تکليف ديگري ندارد».

 گفتم:

«برايم دعا کنید تا اگر آنان را درک کردم، خداوند ياري‏‌ام کند و توان جنگ با آنان را به من بدهد.»

 فرمودند:

«بار خدايا! اگر آنان را درک کرد، نيرومندش بدار و ياري‏‌اش ده».

 سپس به سوي مردم، بيرون آمدند و فرمودند:

«اي مردم! هرکس دوست دارد که به امين من بر جان و خانواده‏‌ام بنگرد، اين است، ابو رافع، امين من بر جانم ».^[19]

در «رجال النجاشي» به نقل از «عون بن عبيد اللَّه بن ابي رافع» آمده است:

زمانی‌که با علي عليه‌السلام بيعت شد و معاويه در شام با او مخالفت کرد و طلحه و زبير به بصره رفتند، ابو رافع گفت:

اين، گفته پيامبر خداست:

«به زودي کساني با علي مي‏جنگند که پيکار با آنان، تکليف الهي است».

 پس خانه و زميني را که در خيبر داشت، فروخت و با آن که پيرمردي کهن سال بود و 85 سال سن داشت، با علي عليه‌السلام حرکت کرد و گفت:

«خدا را سپاس. به منزلتي رسيده‏‌ام که کسي نرسيده است:

دو بيعت کرده‏ ام (بيعت عقبه و بيعت رضوان) و به سوي دو قبله نماز خوانده‏ام و سه هجرت کرده‏ام. »

 گفتم:

«کدام سه هجرت؟»

گفت:

«با جعفر بن ابي طالب به حبشه هجرت کردم و با پيامبر خدا به مدينه و اين هم هجرت با علي بن ابي طالب به کوفه.»

 همواره با علي عليه‌السلام بود تا علي عليه‌السلام به شهادت رسيد و با حسن بن عليعليهما‌السلام به مدينه بازگشت، در حالي که خانه و زميني نداشت.

 امام حسن عليه‌السلام نيمي از خانه حضرت علي عليه‌السلام را به او دادند و «سُنُح»،^[20] زميني را که امام علي عليه‌السلام قسمت کرده بودند، به او بخشيدند و عبد اللَّه بن ابي رافع، [پس از فوت پدرش] آن را به بهاي صد و هفتاد هزار [درهم] به معاويه فروخت.^[21]

 ________________________________________________________

پی نوشت:

[1] الاستيعاب:34:177:1، تهذيب المقال:1:164:1.

[2] المستدرک علي الصحيحين:6536:690:3، الطبقات الکبري:73:4.

[3] المستدرک علي الصحيحين:6536:690:3، الطبقات الکبري:73:4.

[4] الطبقات الکبري:73:4، تاريخ الإسلام:668:3، سير أعلام النبلاء:3:16:2.

[5] الطبقات الکبري:74:4، الاستيعاب:34:178:1، رجال النجاشي:1:62:1.

[6] رجال النجاشي:1:62:1، الأمالي، طوسي:86:59.

[7] مقتل الحسين :48:1، الغدير:8:16:1.

[8] رجال النجاشي:1:62:1.

[9] رجال النجاشي:1:62:1، الأمالي، طوسي:86:59.

[10] الکامل في التاريخ:441:2.

[11] الطبقات الکبري:74:4، تاريخ الطبري:170:3، رجال النجاشي:1:62:1.

[12] رجال النجاشي:1:62:1، رجال ابن داود:1011:134، براي آگاهي بيشتر از شرح حال و ارجمندي وي و فرزندانش، ر. ک:تهذيب المقال:164:1-182.

[13] رجال النجاشي:1:64:1.

[14] تدوين السنّة الشريفة:142 - 138.

[15] رجال النجاشي:1:64:1، الأمالي، طوسي:86:59.

[16] التاريخ الکبير:415:138:5.

[17] سير أعلام النبلاء:3:16:2، تاريخ الإسلام:668:3. گفته شده است که او پس از قتل عثمان درگذشت (الطبقات الکبري:75:4، تاريخ الإسلام:668:3) و برخي نيز گفته‏اند که در روزگار خلافت امام علي‏عليه‌السلام وفات کرد (سير أعلام النبلاء:3:16:2، الاستيعاب:34:178:1).

[18] مائده، آيه 55.

[19] رجال النجاشي:1:63:1، الأمالي، طوسي:86:59.

[20] سُنُح، جايي است در بالاي مدينه که خانه‏هاي بني حارث بن خزرج در آن قرار دارد (النهاية:407:2).

[21] رجال النجاشي:1:64:1. نيز، ر. ک:الأمالي، طوسي:86:59.

نوشته شده توسط گروه اصحاب در روز دوشنبه 1390/11/24 ساعت 11:3

من این مطلب را پسندیدم