• جعده بن هبیره مخذومی

موضوع: اصحاب

کلمات کليدي: جعده بن هبیره مخذومی ، جنگ صفین، اویس قرنی

شيخ طوسي، «جعدة بن هبيرة مخزومي» را از اصحاب اميرالمؤمنين عليه‏السلام به شمار آورده و مي‏نويسد: وي پسر خواهر اميرمؤمنان و مادرش «ام هاني بنت ابي طالب» است.^[1]

جعدة بن هبيره يکي از پنج قريشي است که در خدمت حضرت امير عليه‏السلام بود، و وفاداري خود را تا پاي جان به ظهور رساند. ^[2] 

جعده ملازم اميرالمؤمنين

جعده پس از هجرت به مدينه، مدتي در آن جا ماند و سپس به کوفه رفت و در کوفه مسکن گرفت. و موقعي که حضرت علي عليه‏السلام از جنگ جمل به کوفه وارد شد، در منزل او مسکن گزيد.

حضرت پس از مدتي جعده را به خراسان فرستاد، و سپس از خراسان بازگشت و در کوفه ماند و همواره ملازم اميرالمؤمنين عليه‏السلام بود. روزي حضرت مي‏خواست سخنراني کند، جعده سنگي گذاشت و حضرت در حالي که لباس پشمي به تن داشت و شمشير خود را با ليف خرما حمايل کرده بود و پيشاني‏اش پينه بسته بود، بالاي آن سنگ رفت و براي مردم سخنراني کرد. 

دلاوري جعده در جنگ صفين

جعده از دلاور مرداني است که در جنگ صفين در رکاب دايي خود اميرالمؤمنين عليه‏السلام مردانه و با اخلاص جنگيد و از ولايت به حق مولايش حضرت علي عليه‏السلام دفاع کرد.

نصر بن مزاحم از ابي جحيفه نقل مي‏کند که:

معاويه در يکي از روزهاي جنگ صفين، همه قريشيان را که از شام همراهش بودند، جمع کرد و به آنان گفت:

اي گروه قريش، براي هيچ کدام از شما غير از عمروعاص کار و هنري ساخته نيست، شما را چه شده است، غيرت قريش کجا رفته است؟

پس از گفت و گوهاي زياد عتبه برادر معاويه گفت:

از اين سخنان درگذريد که من فردا با جعدة بن هبيره مخزومي روبرو مي‏شوم.

معاويه اين را پسنديد و گفت:

به به، قوم او خاندان مخزوم و مادرش ام هاني دختر ابوطالب و هماوردي بزرگوار و شايسته است.

عتبه در مواجهه با جعده به خشم آمد و به جعده دشنام داد، اما جعده از او روي برگرداند و پاسخش نداد، و چون عتبه از پيش جعده برگشت، تمامي سواران و نيروهاي خود را از قبايل سکون، ازد و صَدِف براي جنگ با جعده آماده ساخت و جعده هم آنچه مي‏توانست نيرو بسيج کرد و در برابر هم مصاف دادند. در آن روز جعده خود شخصاً نبرد مي‏کرد و با يارانش به نيروهاي عتبه حمله مي‏بردند و کار به جايي رسيد که عتبه توان رزم نداشت و سواران خود را به حال خود گذاشت و شتابان از معرکه گريخت و نزد معاويه رفت.

معاويه به او گفت:

جعده تو را رسوا کرد و تو را فراري داد و چنان فضيحتي به بار آوردي که هرگز لکه آن از دامنت پاک نخواهد شد.

عتبه گفت:

به خدا سوگند، من تمام کوشش خود را کردم ولي خداوند پيروزي ما را بر او مقدر نکرد، چه کنم؟ جعده هم پس از آن پيروزي نزد حضرت علي عليه‏السلام منزلتي بيشتر يافت. ^[3] 

محبت خاندان جعده نسبت به اهل بيت

خاندان جعدة بن هبيره همواره از محبان و ياران اهل بيت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله بودند و متقابلاً عليعليه‏السلام و فرزندانش آنان را مورد اعتماد خود مي‏دانستند. لذا براي گمراهي بني‏اميه از محل دفن حضرت عليعليه‏السلام چند مورد قبر ساختند و يکي هم در خانه جعده.

ابن ابي الحديد در ذيل خطبه 56 نهج البلاغه آورده است:

شبي که اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام به شهادت رسيد، فرزندانش تصميم گرفتند که مرقد مطهر آن حضرت را از بيم تعرض بني‏اميه و خوارج پوشيده دارند، از اين رو در همان شب دفن، مردم را نسبت به مزار او دچار تصورات گوناگون کردند. فرزندان اميرمؤمنان عليه‏السلام نخست تابوتي را که از آن بوي کافور برمي‏خاست بر شتر نري نهادند و با ريسمان‏ها استوار بستند و در تاريکي شب همراه تني چند از افراد مورد اعتماد خويش آن را از کوفه بيرون فرستادند و خود شايع کردند که آن را به مدينه مي‏برند تا کنار مرقد فاطمه عليها السلام به خاک بسپارند. هم چنين استري بيرون آوردند که بر آن جنازه‏اي پوشيده و در پارچه‏اي پيچيدند و چنين تصور مي‏شد که مي‏خواهند جنازه را در حيره به خاک بسپارند، چند گور هم کندند يکي در مسجد کوفه، يکي کنار ميدان قصر - ساختمان حکومتي - يکي هم در حجره‏اي از خانه‏هاي خاندان جعدة بن هبيرة مخزومي و يکي در کنار ديوار خانه عبداللَّه بن يزيد قسري و يکي در کناسه و يکي هم در ثويبة، و بدين ترتبيب محل آرامگاه آن امام غريب بر مردم پوشيده ماند و از محل دفن او کسي به حقيقت جز پسرانش و برخي از ياران بسيار مخلص او آگاه نشد. آنان سحرگاهان آن شب - بيست و يکم ماه رمضان - پيکر شريف و مطهرش را از کوفه بيرون بردند و در نجف و همان که به «غري» معروف است بر طبق وصيت و عهدي که با آنان کرده بود به خاک سپردند و محل دفن او بر مردم پوشيده ماند. و از صبح آن روز شايعات مختلفي در محل دفن آن حضرت منتشر شد و گروهي هم مدعي شدند که همان شب جماعتي از قبيله طي، آن شتر را که همراهانش آن را گم کرده بودند، پيدا کرده و ديدند بر آن صندوقي است، گمان بردند که در آن مال و منال است وچون متوجه شدند، ترسيدند که از ايشان مطالبه شود، لذا صندوق را دفن کردند و شتر را کشتند و گوشت آن را خوردند. اين خبر ميان بني‏اميه شايع شد و آن را راست پنداشتند. ^[4]

_______________________________________________________________

پی نوشت:

[1] رجال طوسي، ص 37، ش 14.

[2] رجال کشي، ص 63، ح 111.

[3] ر. ک: وقعة صفين، ص 466 - 462؛ شرح ابن ابي الحديد، ج 8، ص 100 - 97.

[4] شرح ابن ابي الحديد، ج 4، ص 81.

منبع: کتاب اصحاب امام علی علیه السلام

نویسنده: سيد اصغر ناظم‏ زاده قمي

نوشته شده توسط گروه اصحاب و یاران در روز چهارشنبه 1391/4/14 ساعت 25:30

من این مطلب را پسندیدم