• عامر بن واثله

موضوع: اصحاب

کلمات کليدي: عامر بن واثله، عامر بن واثله

عامر بن واثلة بن عبد اللَّه کِناني لَيثي - که بيشتر با کنيه‏اش «ابوطُفَيل» از او ياد مي‏کنند - در سالي که نبرد اُحُد روي داد، به دنيا آمد و هشت سال از روزگار پيامبر خدا را درک کرد. ^[1]  پيامبر صلي الله عليه وآله را ديد ^[2]  و آخرين نفر از صحابيان است که زندگاني را بدرود گفت. ^[3]  او خود مي‏گفت:

من تنها بازمانده‏اي هستم که پيامبر خدا را ديده است. ^[4]  

او به سال 100 هجري درگذشت. ^[5] او از ياران ^[6]  و معتمدان ^[7]  و از دوستداران ^[8]  و پيروان ^[9]  و شيفتگان علي عليه السلام بود و در نبردها همراه او بود. ^[10]

 او که از سخنوري بهره‏اي شايسته داشت و شعر را به زيبايي مي‏سرود و در نبرد نيز رزم‏آوري بي‏باک بود، در صِفّين، بارها خطابه خواند و به آوردگاه رفت و با شعر سرشار از شعورش علي عليه السلام را ستود و به استوارگامي ياران امام عليه السلام باليد و بر فضيحت‏آفرينان اُموي طعن زد و آنان را رسوا ساخت. ^[11]

 نصر بن مزاحم، او را با عنوان «از شيعيان مُخلص»، ياد نموده و مواضع والاي او را گزارش کرده است. ^[12]

 عامر بن واثله، در انتقامجويي از قاتلان ابا عبد اللَّه الحسين عليه السلام، پرچمدار مختار بود. ^[13]  برخي او را کيساني پنداشته‏اند، ^[14]  که اين ديدگاه، مقبول همگان نيست ^[15]  و بر فرض صحّت، او از اين عقيده بازگشته است . ^[16]

 چيرگي او بر سخن و معارف حق و تسلّطش بر کتاب الهي به او اين امکان را داده بود که در دفاع از حق، به استواري سخن بگويد و از حق، دفاع کند و ناشايستگان را درهم شکند. ^[17]

 به هر حال، او شخصيّتي ارجمند بود که رجاليان از او به عظمت ياد کرده‏اند. به عنوان نمونه، ذهبي درباره او آورده است:

راستگو، دانا، شاعر، شه‏سوار بود و دير زماني زيست. ^[18]

چند روایت در مورد جناب عامر:

 در وقعة صِفّين  به نقل از جابر جُعْفي آمده است:

شنيدم که تميم بن حزيم ناجي مي‏گويد:

چون کار معاويه استوار شد، هيچ چيز برايش دوست داشتني‏تر از ديدار عامر بن واثله نبود. پس پيوسته به او نامه نوشت و اظهار لطف کرد تا آن که عامر به نزد وي آمد. پس چون آمد، از او درباره عرب جاهلي پرسش‏هايي کرد.

 عمرو بن عاص و چند نفر از همراهانش بر معاويه درآمدند. معاويه به آنان گفت:

آيا اين را مي‏شناسيد؟ اين، شه‏سوار صِفّين و شاعر آن نبرد است. اين، دوست ابو الحسن [علي] است.

سپس گفت:

اي ابو طفيل! چه قدر علي را دوست مي‏داري؟

 گفت:

به اندازه محبّت مادر موسي به موسي.

 گفت:

چه قدر بر او مي‏گريي؟

 گفت:

مانند پيرزن و پيرمردي که فرزندي برايشان نمانده است و [ با اين همه ]از کوتاهي خود به نزد خدا عذر مي‏برم.

 معاويه گفت:

امّا اگر از اين ياران من درباره من بپرسند، آنچه را تو براي سرورت گفتي، در حق من نمي‏گويند.

 عمرو [ بن عاص ] گفت:

به خدا سوگند، ما باطل نمي‏گوييم.

 معاويه خطاب به آنان گفت:

به خدا سوگند، حق را هم نمي‏گوييد. ^[19]

 در سير أعلام النبلاء به نقل از عبد الرحمان هَمْداني آمده است:

ابوطُفَيل بر معاويه وارد شد. [ معاويه] گفت:

روزگار از مصيبت علي براي تو چه گذاشته است؟

 گفت:

چون مصيبت پيرزن و پيرمردي که فرزندي برايشان نمانده است.

 گفت:

محبّتت به او چگونه است؟

 گفت:

همچون محبّت مادر موسي به موسي، و با اين حال، از کوتاهي خود به پيشگاه خدا عذر مي‏برم. ^[20]

 در الاستيعاب نیز نقل شده است:

روزي ابو طفيل بر معاويه وارد شد. معاويه به او گفت:

اندوهت در فقدان دوستت ابو الحسن، چگونه است؟

 گفت:

مانند غم مادر موسي بر موسي، و با اين حال، از کوتاهي خود به پيشگاه خدا عذر مي‏برم. ^[21]

 در تاريخ اليعقوبي اینگونه روایت شده است:

ابو طفيل عامر بن واثله از ياران علي عليه السلام بر عمر بن عبد العزيز وارد شد و به او گفت:

اي امير مؤمنان! چرا سهم مرا قطع کردي؟

 عمر گفت:

به من خبر رسيده که تو شمشيرت را صيقل داده و نيزه‏ات را تيز کرده و تيرت را تراشيده و کمانت را آماده ساخته‏اي و به انتظار امامِ قيام کننده نشسته‏اي. پس چون قيام کرد، سهمت را کامل مي‏دهد.

 ابو طفيل گفت:

خداوند از تو در اين باره خواهد پرسيد.

 عمر، از رفتار خويش شرمگين شد و سهمش را داد. ^[22]

 در تاريخ دمشق به نقل از ابو عبد اللَّه حافظ آمده:

شنيدم که ابو عبد اللَّه (محمّد بن يعقوب احزم) در پاسخ به اين پرسش که چرا بخاري حديث ابو طفيل عامر بن واثله را نقل نکرده‏است، مي‏گويد:

چون او در تشيّع، زياده روي مي‏کرد. ^[23]

________________________________________________________

پی نوشت:

[1]. مسند ابن حنبل:23860:209:9، المستدرک علي الصحيحين: 6592:716:3.

[2]. مسند ابن حنبل:23857:209:9، سير أعلام النبلاء:97:468:3، تاريخ بغداد:37:198:1.

[3]. المستدرک علي الصحيحين:6592:717:3، تهذيب الکمال:3064:81:14.

[4]. مسند ابن حنبل:23858:209:9، تاريخ دمشق:114:26.

[5]. المستدرک علي الصحيحين:6594:717:3، تهذيب الکمال:3064:81:14.

[6]. رجال الطوسي:646:70، تاريخ اليعقوبي:307:2، سير أعلام النبلاء:97:468:3.

[7]. کشف المحجّة:236.

[8]. سير أعلام النبلاء:97:469:3، تاريخ دمشق:116:26، الاستيعاب:1352:347:2.

[9]. تهذيب الکمال:3064:80:14، سير أعلام النبلاء:97:468:3، تاريخ دمشق:113:26.

[10]. سير أعلام النبلاء:97:470:3، المعارف:341، الاستيعاب:1352:347:2.

[11]. وقعة صفّين:313 - 309 و 554.

[12]. وقعة صفّين:359.

[13]. سير أعلام النبلاء:97:469:3، المعارف:431، الوافي بالوفيات:623:584:16.

[14]. رجال الکشّي:149:309:1.

[15]. قاموس الرجال:3837:633:5.

[16]. معجم رجال الحديث:6108:205:9.

[17]. تنقيح المقال:6064:119:2 (به نقل از مناقب آل أبي طالب)، قاموس الرجال:629:5 و 3837:630.

[18]. سير أعلام النبلاء:97:470:3.

[19]. وقعة صفّين:554، الوافي بالوفيات:623:584:16.

[20]. سير أعلام النبلاء:97:469:3، أنساب الأشراف:101:5، تاريخ دمشق:116:26.

[21]. الاستيعاب:3084:260:4، اُسد الغابة:6035:177:6.

[22]. تاريخ اليعقوبي:307:2.

[23]. تاريخ دمشق:128:26.

نوشته شده توسط گروه اصحاب و یاران در روز دوشنبه 1390/3/16 ساعت 1:41

من این مطلب را پسندیدم