• علامه امینی تاریخ اسلام را پالایش کرد(قسمت نخست)

موضوع: احتجاج و استناد به غدیر

کلمات کليدي: الغدیر، حوض کوثر، علامه امینی، غدیر

به منظور پاسداشت از سنگربانان غدیر و ترویج حقیقت همیشه جاوید معرفی حضرت علی(علیه السلام) به عنوان وصی و جانشین آخرین فرستاده خدا، سلسله گفتگو‌هایی را با اساتید و روحانیونی که با مرحوم علامه امینی صاحب کتاب الغدیر به عنوان سنگربان غدیر و مروج واقعه غدیر همکاری داشته و یا پس از تدوین آن در خصوص موضوعات الغدیر کار ترجمه و شرح را انجام شده ،که شیعه نیوز آن را منتشر می‌کند.

آنچه در پی می‌آید گفت‌وگوی خبرنگار علمی و فرهنگی مرکز خبر حوزه با حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی فرج‌پور که ضمن درک علامه امینی به صورت تخصصی کتاب الغدیر را شرح و تفسیر کرده‌ است.

* در ابتداء بفرمایید چطور شد که علامه امینی به فکر نوشتن الغدیر افتادند و این کتاب چگونه نوشته شد ؟

زمانی که مرحوم علامه امینی در کتاب‌های موجود، مطالعاتی انجام دادند و مظلومیت اهل بیت (علیهم السلام) را مشاهده نمودند خود را موظف به دفاع از مکتب اهل بیت (علیهم السلام) دیدند و شروع به نوشتن الغدیر کردند، همانطور خودشان گفته‌اند برای نوشتن الغدیر، ده هزار کتاب را از ابتدا تا انتهی مطالعه کرده‌اند و سپس با تهیه و تنظیم این کتاب، حقایقی را که تاریخ بر آن پرده کشیده بود بر ملأ کردند و حدیث معروف «من کنت مولاه فعلی مولاه» را از روی آیات، احادیث و ابیات شعرا و ادبای با سواد و دانشمندی که در طول چهارده قرن به این حدیث پرداخته‌اند را جمع آوری کردند تا در این 11 مجلد چاپ شد.

شروع آن با اشعار حسان بن ثابت می‌باشد، حسان در محضر پیامبر بعد از حادثه غدیر از پیامبر (ص) اجازه خواست تا این واقعه بزرگ را به نظم بکشاند^[1] و با کمال تاسف دست تحریف، آن اشعار را از دیوان حسان بن ثابت حذف کرده است، اما ادبا و علمای عامه همین اشعار را از حسان بن ثابت نقل کرده‌اند، علامه امینی در الغدیر اشعار مربوط به حادثه غدیر از حسان بن ثابت تا قرن 14 را بررسی کرده اند.

 بسیاری از علمای عامه اصرار دارند، معنی ولایت در حدیث شریف غدیر بغیر از "ولایت" به معنای امامت است، لذا علامه امینی شواهدی از ادبا و شعرا آورده‌اند که آنان همین معنای ولایت را ‌فهمیده‌اند و در این چهارده قرن همه شعراء و عده قلیلی از علمای عامه از «مولی» معنی "اولی بالتصرف" را فهمیده‌اند؛ از این رو علامه امینی کتبی را که به حدیث غدیر پرداخته‌اند نام می‌برد و معرفی می‌کند و روایاتی که در قرن اول این حدیث را نقل کرده‌اند را بیان می‌کنند و یکصد و ده سند از صحابه و بیش از آن از تابعین برای حدیث غدیر ارائه داده‌اند. 

* کتاب شریف الغدیر غیر از 11 جلدی که به طبع رسیده است مجلدات دیگری هم دارد که به طبع نرسیده است، شما اطلاعی از این مطلب دارید ؟

 گویا الغدیر در حدود بیست جلد بوده و از 9 جلد آن اطلاع دقیق ندارم. 

* بازتاب کتاب الغدیر در جامعه اسلامی آن عصر چگونه بود ؟

از تقریظ‌هایی که بر این کتاب نوشته شده می‌توان این مطلب را بدست آورد، در عراق و سوریه و مصر غیر از خاصه و طرفدارن اهل بیت علیهم السلام، عده زیادی از اهل سنت هم تقریظ‌هایی به نظم و نثر بر این کتاب نوشتند، حتی ملک فاروق پادشاه وقت مصر و پادشاه اردن تقریظ ‌هایی بر الغدیر دارند که در مقدمه‌های الغدیر چاپ شده است و در بین علمای شیعه، آیات عظام سید محسن حکیم؛ سید‌هادی شیرازی، آل یاسین؛ علامه اردوبادی و بسیاری دیگر بر این کتاب شریف تقریظ ‌هایی نوشتند و دو تای از این چهار نفر به آیه « ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقينَ » ^[2] استناد کرده‌اند و دو نفر دیگر به آیه شریفه «لا يَأْتيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِه‏ » ^[3] استناد نموده‌اند.

 مرحوم صاحب الذریعه در تقریظی که برای الغدیر آورده است خطاب به علامه امینی می‌گوید: «من از خدا می‌خواهم که از عمر من بکاهد و بر عمر شما بیفزاید» تا شما این کتاب را به پایان ببرید، مرحوم شرف الدین عاملی، نویسنده المراجعات،، بر جلد هفتم الغدیر، تقریظی دارد و می‌گوید: «علامه امینی؛ شما جایی دست گذاشته اید که بدون آن زندگی بی معنا و پوچ می‌باشد و شما آن بزنگاه و نقطه حساس را احیا کرده اید.»

 لذا در بین عامه و بزرگان شیعه همه به دید مثبت به این کتاب نگاه کرده‌اند. علامه شرف الدین می‌افزاید:

 اگر قومی این کتاب را جمع می‌کرد، قابل تقدیر بودند تا چه رسد به اینکه شما به تنهایی این کتاب را تالیف و تدوین نموده اید.

* روش علامه امینی در تألیف کتاب الغدیر چگونه بود و مهمترین دغدغه ایشان چه بود؟

روش علامه امینی بیشتر کلامی و در رتبه دوم تاریخی است و دغدغه‌های ایشان اجحاف‌هایی بود که در طول تاریخ درباره اهل بیت علیهم السلام و پیروان ایشان شده بود و این حق کشی‌ها باعث شد علامه به دفاع از حقیقت بپردازد و مقداری از آن حق کشی‌ها را در جلد سوم الغدیر بیان می‌کند؛ مثلا درباره حضرت زهرا در روایات شیعه و سنی آمده است که « قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْضَبُ لِغَضَبِكِ وَ يَرْضَى لِرِضَاكِ » ^[4] و امثال این ها و یکی از علمای عامه مثل ابن کثیر درباره آن حضرت، بسیار حق کشی کرده است و گفته است اگر ادعا می‌کنید فاطمه از خلفا ناراضی بوه است، نارضایتی یک زن چه ضرری می‌تواند به خلفا بزند و در این باره علامه امینی جواب داده است که شما با این حرف معیار‌های دینی را زیر پا می‌گذارید، چگونه این حرف را می‌زنی در حالی که پدر بزرگوارشان « وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏ » است^[5]و فرموده است خدا از خشم فاطمه،‌ خشمگین می‌شود. بنابراین علامه در الغدیر حق کشی‌ها را اثبات کرده است و پرونده مورخین را بر ملا می‌کند. 

* اگر بخواهیم الغدیر حضور پر رنگ تری در جامعه داشته باشد، چه کاری باید بکنیم ؟

برای این کتاب باید تلخیص‌های مختلفی بیان شود، تلخیصی برای سال اول حوزه و دانشگاه و در مرحله بعد، تلخیصی مفصل تر از آن برای سال دوم و مفصلتر از دومی برای سال سوم و همینطور پنج یا شش رقم تلخیص از این کتاب صورت گیرد، هم به فارسی و هم به عربی. برای جلوگیری از تهاجم علیه شیعه این کتاب به سبک‌های مختلف ترجمه و در حوزه و دانشگاه تدریس شود.

* آیا کاری هم صورت گرفته است ؟

البته آقای محمد حسین شفیعی شاهرودی، الغدیر را تلخیص کردند و چاپ شده ولی این تلخیص در واقع شبیه خود الغدیر است و تنها کسانی می‌توانند از آن استفاده کنند که با الغدیر آشنا باشند.

---------------
[1] الدر النظيم في مناقب الأئمة اللهاميم‏؛ نويسنده: جمال الدين يوسف بن حاتم شامى‏؛ وفات: قرن هفتم‏؛ تعداد جلد واقعى: 1؛ زبان: عربى‏؛ موضوع: چهارده معصوم عليهم السلام‏؛ ناشر: جامعه مدرسين‏؛ مكان نشر: قم‏؛ سال چاپ: 1420 ق‏، ص 235 

 كان آخر قوله صلّى اللّه عليه و آله في غدير خم [عند] مرجعه من حجّة الوداع و قد نزل جبرئيل عليه السّلام عليه صلّى اللّه عليه و آله بهذه «الآية يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‏ » و « أوحى اللّه إليه: وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ‏ » بعد أن قال له:« وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‏ » فلمّا أخبره ربّه أنّه قد عصمه من الناس قام خطيبا فيهم، و أخذ بيد أمير المؤمنين عليه السّلام، و قال بعد كلام له في خطبته: «من كنت مولاه فهذا عليّ مولاه، اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه»، فاستأذنه حسّان بن ثابت في ذلك المقام، فأذن له فقال:

يناديهم يوم الغدير نبيّهم بخمّ فاسمع للنبيّ مناديا

يقول فمن مولاكم و وليّكم فقالوا و لم يبدوا هناك التعاميا

إلهك مولانا و أنت وليّنا و لن تجدنّ منّا لك اليوم عاصيا

فقال له قم يا عليّ فإنّني رضيتك من بعدي إماما و‌هاديا

[2] سوره بقره آیه 2 

[3] سوره فصلت آیه 42

[4] بحارالأنوار ج : 30 ص : 353 ؛ اسناد این حدیث در منابع اهل سند در الغدير فى الكتاب و السنه و الادب، ج‏3، ص: 256 بیان شده است 

[5] سوره نجم آیه 3 

نوشته شده توسط گروه غدیر در روز سه شنبه 1390/9/1 ساعت 12:6

من این مطلب را پسندیدم