متن مقاله:پس از مرگ عثمان ( لعنه الله ) هجوم بی سابقه ی یاران پیامبر (ص) از مهاجر و انصار برای بیعت با علی (ع) و درخواست اعاده حکومت حق و عدالت ، سبب شد که امام امور را به دست بگیرد تا مطابق سنن و قوانین اسلامی با مردم رفتار کند.
روش امام در تقسیم بیت المال سبب خشم گروهی شد. البته نه در این موضوع بلکه کلاً نحوه و شیوه حکومت امام علی (ع) مورد نارضایتی تعدادی از افراد که خواهان تبعیض و اشباع غرایز و خواسته های نفسانی و... بودند واقع شد.
امام (ع) در دوران حکومت پنج ساله ی خود با سه گروه سرکش رو به رو شد که یاغیگری و عصیان آنان حد و مرزی نداشت و خواسته ای جز تجدید اوضاع حکومت عثمان ، انجام کارهای وی ، تثبیت حکومت افراد نالایق مانند معاویه و مانند اینها نداشتند.
به همین دلیل نبردهایی صورت گرفت که سبب ریخته شدن خون برادران مسلمان شد ؛ گروهی از یاران پیامبر (ص) که "بدری" و" احدی" بودند، یعنی در حسّاس ترین لحظات تاریخ اسلام در رکاب پیابر اکرم شمشیر زده بودند ، این بار نیز در رکاب خلیفه و جانشنین راستین او به نبرد پرداختند و در پیشبرد اهداف امام (ع) جان خود را از دست دادند .
گذشته از این ، وقت گران بهای امام (ع) که باید صرف تربیت ، هدایت و تعلیم معارف اسلامی می شد صرف دفع این سه گروه که سد راه اهداف مقدس آن حضرت بودند شد.
پیامبر اکرم ( ص) در حدیثی می فرماید : یا علیُ تُقاتِلُ الناکِثینَ والقاسِطینَ و المارِقینَ . (1)
علی ! تو با پیمان شکنان و ستمگران و خارجان از دین خواهی جنگید.
این سه گروه عبارتند از:
1- ناکثان یا گروه پیمان شکن : سردمداران اسن گروه، خصوصاً طلحه وزبیر ، که در پوشش احترام عایشه همسر پیامبر (ص) و کمک های بی دریغ بنی امیّه ، که در حکومت امام (ع) دستشان از همه جا کوتاه شده بود ، سپاهی گران برای تصرف کوفه و بصره ترتیب دادند و خود را به بصره رسانده و آن جا را تصرف کردند. امام (ع) به تعقیب آنان پرداخت و نبردی میان طرفین بر پا شد که در آن طلحه و زبی کشته شدند و سپاه آنان متفرق شد و گروهی از انان به اسارت درآمدند که بعداً مورد بخشش امام (ع) قرار گرفتند.
2- قاسطان یا گروه ستمگر و بیرون از جادّه ی حقیقت :رئیس این گروه معاویه ( لعنه الله ) بود که با خدعه و حیله و آفریدن حوادث فریبنده ، قریب دو سال بلکه تا پایان عمر امام ، فکر آن حضرت را به خود مشغول ساخت و نبرد صفین بین او و علی (ع) رخ داد که در آن خون بیش از صد هزار مسلمان ریخته شد ولی امام ( ع ) به هدف نهایی خود نرسید ، هر چند معاویه در منطقه ی شام منزوی شد.
3- مارقان یا گروه خارج از دین: این جمعیت همان گروه " خوارج " است . آنان تا پایان نبرد ضفّین در رکاب آمام( ع ) بودند و به نفع آن حضرت شمشیر می زدند ، کارهای فریبنده ی معاویه ( لعنه الله ) سبب شد که آنان از بر امام خود بشورند و این گروهی را که هم بر ضدّ امام ( ع ) و هم بر ضدّ معاویه ( لعنه الله ) تشکیل دهند. علی ( ع ) نیز با این گروه در منطقه ای به نام " نهروان " روبه رو شد و جمع آنان را متفرق ساخت.