• بعثت در كلام خاندان رسالت

موضوع: مبعث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم

کلمات کليدي: اهل بیت، پیامبر، رسول خدا، مبعث

در مورد بعثت نبی اكرم حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه وآله، سخن های بسیاری گفته شده و شاعران، ادیبان، حكیمان و نویسندگان، هریك به فراخور حال خود، این واقعه شگرف را به نظم و نثر كشیده اند.

اما هیچ كس مانند خاندان پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله، كه در درك اسرار بعثت، یگانه همه اعصار و در شیوایی و رسایی سخن، سرآمد روزگار بوده اند، نتوانسته است حق مطلب را ادا كند و چنانكه شایسته این رویداد عظیم است در مورد آن سخن گوید.

از این رو گزیده ای از بیانات دو گل سرسبد خاندان رسالت، امیر بیان مولا علی بن ابی طالب علیه السلام، و سیده زنان حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را تقدیم می نماییم.

بعثت در كلام امیرمؤمنان علی علیه السلام

در اولین خطبه نهج البلاغه، امیرمؤمنان علیه السلام، درباره پیامبران و ازجمله پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله می فرماید:

«پس هر چند گاه پیامبرانی فرستاد و به وسیله آنان به بندگان هشدار داد تا حق میثاق الست بگزارند، و نعمت فراموش كرده را به یاد آرند. با حجت وتبلیغ، چراغ معرفتشان را بیفروزند تا به آیت های خدا چشم دوزند، از آسمانی بالا برده و زمینی زیرشان گسترده، و آنچه بدان زنده اند و چسان می میرند و ناپاینده اند، و بیماری های پیركننده و بلاهای پیاپی رسنده. و هیچگاه نبود كه خدا آفریدگان را بی پیامبر بدارد، یا كتابی در دسترس آنان نگذارد، یا حجتی بر آنان نگمارد، یا از نشان دادن راه راست دریغ دارد.

پیامبران كه اندك بودند و مخالفشان بسیار، و در دام شیطان گرفتار، در كارخویش درنماندند و دعوت حق را به مردم رساندند. گاه پیامبر پیشین نام پیامبر پس ازخود را شنیده، و گاه وصف پیامبر پسین را به امت خویش گفته. زمان این چنین گذری شد. پدران رفتند و پسران جای آنان را گرفتند تا آن كه خدای سبحان محمد صلی الله علیه وآله، را پیامبری داد تا دور رسالت را به پایان رساند و وعده حق را به وفا مقرون گرداند، طومار نبوت او به مهر پیامبران ممهور و نشانه های او دركتاب آنان مذكور، و مقدم او بر همه مبارك و موجب سرور، حال آن که مردم زمین، هردسته به كیشی گردن نهاده بودند، و هرگروه پی خواهشی افتاده، و در خدمت آیینی ایستاده، یا خدا را همانند آفریدگان دانسته، یا صفتی كه سزای او نیست بدو بسته، یا به بتی پیوسته و ازخدا گسسته. پروردگار، آنان را بدو از گمراهی به رستگاری كشاند و از تاریكی ونادانی رهاند.

سپس دیدار خود را برای محمد صلی الله علیه وآله گزید - و درجوارخویش او را پسندید - و از این جهانش رهانید. او را نزد خود برد تا در فردوس اعلی نشیند، و بیش از این سختی این جهان نبیند.

پس بزرگوارانه او را دیدار ارزانی داشت و او میراثی كه پیامبران می نهند برای شما گذاشت، چه آنان امت خویش را وانگذارند مگر با نشان دادن راهی روشن و نشانه ای معین.

كتاب پروردگار در دسترس شماست، حلال و حرام آن پیداست، واجب و مستحب آن هویداست، ناسخ و منسوخش روشن، رخصت و عزیمت آن معین، خاص و عامش معلوم، پند و مثل هایش مفهوم، مطلق و مقیدش پدیدار، محكم و متشابهش آشكار، مجمل آن تفسیرشده، و نامفهومش تعبیرشده، از حكمی كه بدانند و انجام دادنی است، و آنچه ندانند و واگذاردنی است، حكمی است وجوب آن درقرآن معین، و نسخ آن در سنت مبرهن، و حكمی كه سنت گوید باید، و كتاب رخصت دهد كه ترك آن شاید، و حكمی كه در وقتی خاص بر مكلف نوشته است، و چون وقتش سپری شد تكلیف کرده است، و حرام هایی ناهمسان، با كیفرهایی سخت و یا آسان، گناهی بزرگ كه كیفرش آتش آن جهان است، و گناهی خرد كه برای توبه كننده امید غفران است، یا آنچه مقبول، میان دشوار و آسان است.»^]1[

آن حضرت در قسمتی از خطبه 33 بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را چنین توصیف می كند:

«خدا محمد صلی الله علیه وآله را برانگیخت و از عرب كسی كتابی نخوانده بود و دعوی پیامبری نكرده بود. محمد صلی الله علیه وآله، مردم را به راهی كه بایست كشاند، و در جایی كه باید نشاند، و به رستگاری رساند، تا آن كه كارشان استوار و جمعیتشان پایدارگردید.»^]2[

در خطبه 94 نیز در وصف سلسله پیامبران الهی می فرماید:

«پس آنان را در بهترین ودیعت جای به امانت سپرد، و در نیكوترین قرارگاه مستقر كرد. از پشتی به پشت دیگرش داد، همگی بزرگوار، چون یكی از آنان درگذشت، دیگری برای حمایت دین برخاست، و جانشین اوگشت، تا آن كه تشریف بزرگواری ازسوی خدای باری، به محمد صلی الله علیه وآله رسید، و او را ازبهترین خاندان و گرامی ترین دودمان بركشید. از درختی كه پیامبران خود را ازآن جدا كرد، و امینان خویش را برگزید و بیرون آورد. فرزندان او بهترین فرزندانند، و خاندانش نیكوترین خاندان و دودمان او بهترین دودمان. در گرداگرد مكه روییدند، و دركشتزار بزرگواری بالیدند. شاخه هایشان بلند و سر به آسمان كشیده است و دست كسی به میوه آن نارسیده.

او پیشوای كسی است كه راه پرهیزگاری پوید، و چراغ کسی است كه راهنمایی جوید. چراغی است كه پرتو  آن دمید، و درخششی است كه روشنی آن بلند گردید، و آتشزنه ای است، كه نور آن درخشید. رفتار او  میانه روی در كار است، و شریعت او راه حق را نمودار. سخنش حق را از باطل جدا سازد، و داوری او عدالت است - و ستم را براندازد - او را هنگامی فرستاد كه پیامبران نبودند (و مردمان) به خطا كار می نمودند، و امتان در نادانی می غنودند.

خداتان بیامرزاد! به كار پردازید، و نشانه های آشكار را پیشوای خود سازید تا كه راه گشاده است و راست، و شما را به خانه ای می خواند كه سلامت آنجاست. شما در خانه ای به سر می برید كه باید خشنودی خدا را درآن به دست آرید، در مهلت و آسایش خاطری كه دارید، كه نامه ها گشوده است و خامه فرشتگان روان، تن ها درست است و زبان ها گردان. توبه شنیده است و كردارها پذیرفته.»^]3[

امیرمؤمنان علیه السلام، درخطبه 95 به توصیف وضعیت مردمان تا پیش از برانگیخته شدن حضرت ختمی مرتبت محمد صلی الله علیه وآله پرداخته، می فرماید:

«او را برانگیخت، حالی كه مردم سرگردان بودند، و بیراهه فتنه را می پیمودند. هوا و هوسشان سرگشته ساخته، بزرگی خواهی شان به فرودستی انداخته، از نادانی گرفتار.

او كه درود خدا بر وی باد، خیرخواهی را به نهایت رساند، و از طریق حكمت و موعظه نیكو مردم را به خدا خواند.»^]4[

آن حضرت در قسمتی از خطبه 96 نیز حضرت ختمی مرتبت را چنین توصیف می كند:

«قرارگاه او بهترین قرارگاه است. و خاندان او را شریفترین پایگاه است، از كان های ارجمندی و كرامت، و مهدهای پاكیزگی و عفت. دل های نیكوكاران به سوی او گردیده. دیده ها در پی او دویده. كینه ها را بدو بنهفت و خون ها به بركت او بخفت. مؤمنان را بدو، برادران هم كیش ساخت، و جمع كافران را پریش، خواران را بدو ارجمند ساخت و سالار، و عزیزان را بدو خوار. گفتار او ترجمان هر مشكل است و خاموشی او زبانی گویا برای اهل دل.»^]5[

و سرانجام در خطبه 110 دروصف پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید:

«دنیا را خوار دید و كوچكش شمرد، سبكش گرفت و هیچش به حساب آورد، و دانست كه خدا دنیا را از او گرفت چون چنین خواسته بود، و دیگری را ارزانی داشت چون حقیر می بود. پس به دل از آن روی برگرداند، و یادش را در خاطر خویش میراند، و دوست داشت كه زینت دنیا ازدیده اش نهان شود تا از آن رختی گرانب ها نگزیند، و امید ماندن در آن به دلش ننشیند. رسالت پروردگار را چنان رساند، كه برای كسی جای عذر نماند، و امت خود را اندرز گفت و ترساند، و مژده بهشتشان داد، و بدان خواند.

ما درخت نبوتیم و فرود آمد نگاه رسالت، و جای آمد و شد فرشتگان رحمت، و كان های دانش و چشمه سارهای بینش. یاور و دوست ما، امید رحمت می برد، و دشمن و كینه جوی ما، انتظار قهر و سطوت.»^]6[

بعثت در كلام فاطمه زهرا علیهاالسلام

پاره تن رسول خدا، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام، كه در خانه وحی پرورده شده بود و صدای بال جبرئیل را شنیده بود، پس از رحلت نبی اكرم صلی الله علیه و آله، و در پی جفای بزرگی كه مردم در حق خاندان او روا داشتند، با قلبی پرخون به مسجد مدینه درآمده و رو به مردم غفلت زده خطبه ای ایراد می كند كه در تاریخ سخنوران عرب جاودانه می شود. آن حضرت در این خطبه به زیباترین بیان، بعثت و رسالت نبی اكرم صلی الله علیه و آله را به وصف می كشند و حال و روز مردم جزیرةالعرب را قبل و بعد از بعثت به تصویر درمی آوردند.

حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، در ابتدای خطبه مزبور به حمد و ثنای الهی پرداخته ومی فرماید:

«ستایش خدای را بر آنچه ارزانی داشت و سپاس او را بر اندیشه نیكو كه در دل نگاشت. سپاس بر نعمت های فراگیر كه از چشمه لطفش جوشید. و عطاهای فراوان كه بخشید. و نثار احسان كه پیاپی پاشید. نعمت هایی كه از شمار، افزون است. و پاداش آن از توان بیرون. و درك نهایتش نه در حد اندیشه ناموزون. سپاس را مایه فزونی نعمت نمود. و ستایش را سبب فراوانی پاداش فرمود. و به درخواست پیاپی برعطای خود بیفزود. گواهی می دهم كه خدای جهان یكی است. و جز او خدایی نیست. ترجمان این گواهی دوستی بی آلایش است. و پای بندان این اعتقاد، دل های با بینش. و راهنمای رسیدن بدان، چراغ دانش. خدایی كه دیدگان او را دیدن نتوانند، و گمان ها چونی و چگونگی او را ندانند. همه چیز را ازهیچ پدید آورد. و بی نمونه ای انشا كرد. نه به آفرینش آنها نیازی داشت. و نه از آن خلقت سودی برداشت. جزآن كه خواست قدرتش را آشكار سازد و آفریدگان را بنده وار بنوازد. و بانگ دعوتش را در جهان اندازد. پاداش را در گرو فرمانبرداری نهاد. و نافرمانان را به كیفر بیم داد. تا بندگان را ازعقوبت برهاند، و به بهشت كشاند.»^]7[

آن حضرت در ادامه در بیان آفرینش و بعثت حضرت ختمی مرتبت می فرماید:

«گواهی می دهم كه پدرم محمد بنده او و فرستاده اوست. پیش از آن كه او را بیافریند او را برگزید. و پیش از پیمبری تشریف انتخاب بخشید و به (خوب) نامیش نامید كه می سزید.

و این هنگامی بود كه آفریدگان از دیده نهان بودند. و در پس پرده بیم نگران. و در پهنه بیابان عدم سرگردان. پروردگار بزرگ پایان همه كارها را دانا بود. و بر دگرگونی های روزگار در محیط بینا. و به سرنوشت هر چیز آشنا. محمد صلی الله علیه و آله را برانگیخت تا كار خود را به اتمام و آنچه را مقدر ساخته به انجام رساند. پیغمبر كه درود خدا بر او باد، دید: هر فرقه ای دینی گزیده. و هر گروه در روشنایی شعله ای خزیده. و هر دسته ای به بتی نماز برده. و همگان یاد خدایی را كه می شناسند از خاطر سترده اند.

پس خدای بزرگ تاریكی ها را به نور محمد صلی الله علیه و آله روشن ساخت. و دل ها را از تیرگی كفر بپرداخت. و پرده هایی كه بر دیده ها افتاده بود به یك سوانداخت. سپس از روی گزینش و مهربانی جوار خویش را بدو ارزانی داشت. و رنج این جهان كه خوش نمی داشت، از دل او برداشت. و او را درجهان فرشتگان مقرب گماشت. و چتر دولتش را در همسایگی خود افراشت. و طغرای مغفرت و رضوان را به نام اونگاشت.

درود خدا و بركات او بر محمد صلی الله علیه و آله پیغمبر رحمت، امین وحی و رسالت و گزیده ازآفریدگان و امت باد.»^]8[

آنگاه رو به مجلسیان كرده وآنچه را كه پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله بر آنها ارزانی داشته بود، چنین برمی شمارد:

«شما بندگان خدا! نگاهبانان حلال وحرام، و حاملان دین و احكام، وامانت داران حق و رسانندگان آن به خلقید.

حقی را از خدا عهده دارید. و عهدی را كه با او بسته اید پذیرفتار. ما خاندان را، در میان شما به خلافت گماشت و تاویل كتاب الله را به عهده ما گذاشت. حجت های آن آشكار است، و آنچه درباره ماست پدیدار. و برهان آن روشن. و از تاریكی گمان به كنار. و آوای آن در گوش مایه آرام و قرار. و پیرویش راه گشای روضه رحمت پروردگار، و شنونده آن در دو جهان رستگار.

دلیل های روشن الهی را در پرتو آیت های آن توان دید. و تفسیر احكام واجب او را از مضمون آن باید شنید.

حرام های خدا را بیان دارنده است. و حلال های او را رخصت دهنده. و مستحبات را نماینده. و شریعت را راه گشاینده. و این همه را با رساترین تعبیر گوینده. و با روشن ترین بیان رساننده. سپس ایمان را واجب فرمود.

و بدان زنگ شرك را از دل هاتان زدود.

و با نماز خودپرستی را از شما دور نمود. روزه را نشان دهنده دوستی ساخت. و زكات را مایه افزایش روزی بی دریغ. و حج را آزماینده درجات دین. و عدالت را نمودار مرتبه یقین. و پیروی ما را مایه وفاق. و امامت ما را مانع افتراق. و دوستی ما را عزت مسلمانی. و بازداشتن نفس را موجب نجات، و قصاص را سبب بقای زندگانی. وفا به نذر را موجب آمرزش كرد. و تمام پرداختن پیمانه و وزن را مانع از كم فروشی و كاهش. فرمود می خوارگی نكنند تا تن و جان ازپلیدی پاك سازند و زنان پارسا را تهمت نزنند، تا خویشتن را سزاوار لعنت نسازند. دزدی را منع كرد تا راه عفت پویند. و شرك را حرام فرمود تا به اخلاص طریق یكتاپرستی جویند «پس چنان كه باید، ترس از خدا را پیشه گیرید و جز مسلمان ممیرید!» آنچه فرموده است بجا آرید و خود را از آنچه نهی كرده بازدارید كه «تنها دانایان ازخدا می ترسند».»^]9[

حضرت زهرا علیهاالسلام در بخش دیگری از این خطبه به تلاشی كه پدر ارجمندش برای گسترش توحید و اسلام متحمل شد اشاره كرده و می فرماید:

«مردم، چنان كه در آغاز سخن گفتم:

من فاطمه ام و پدرم محمد صلی الله علیه و آله است «همانا پیغمبری از میان شما به سوی شما آمد كه رنج شما بر او دشوار بود، و به گرویدنتان امیدوار و بر مؤمنان مهربان و غمخوار.»

صبح ایمان دمید. و نقاب از چهره حقیقت فرو كشید. زبان پیشوای دین در مقال شد. و شیاطین سخنور لال.»^]10[

آن حضرت وضعیت مردم را در پیش از بعثت چنین به تصویر می كشد:

«در آن هنگام شما مردم بر كنار مغاكی از آتش بودید خوار. و در دیده همگان بی مقدار. لقمه هر خورنده. و شكار هر درنده. و لگدكوب هر رونده. و نوشیدنیتان آب گندیده و ناگوار. خوردنیتان پوست جانور و مردار.

پست و ناچیز و ترسان از هجوم همسایه و هم جوار. تا آن كه خدا با فرستادن پیغمبر خود، شما را از خاك مذلت برداشت. و سرتان را به اوج رفعت افراشت.

پس از آن همه رنج ها كه دید و سختی كه كشید، رزم آوران ماجراجو، و سركشان درنده خو. و جهودان دین به دنیا فروش، و ترسایان ناشنوای حقیقت، از هر سو بر وی تاختند. و با او نرد مخالفت باختند.

هر گاه آتش كینه افروختند، آن را خاموش ساخت. و گاهی كه گمراهی سر برداشت، یا مشركی دهان به ژاژ انباشت، برادرش علی علیه السلام را در كام آنان انداخت. علی علیه السلام بازنایستاد تا بر سر و مغز مخالفان نواخت. و كار آنان با دم شمشیر بساخت.

او این رنج را برای خدا می كشید. و در آن خشنودی پروردگار و رضای پیغمبر صلی الله علیه و آله را می دید. و مهتری اولیای حق را می خرید. اما درآن روزها، شما در زندگانی راحت و آسوده و در بستر امن و آسایش غنوده بودید.»^]11[

فاطمه زهرا علیهاالسلام درادامه سخن به جفایی كه امت محمد صلی الله علیه و آله، پس از وفات ایشان با خاندانش روا داشتند اشاره كرده و می فرماید:

«چون خدای تعالی همسایگی پیغمبران را برای رسول خویش گزید، دورویی آشكار شد، و كالای دین بی خریدار. هر گمراهی دعوی دار و هرگمنامی سالار. و هر یاوه گویی دركوی و برزن در پی گرمی بازار.

شیطان از كمینگاه خود سر برآورد و شما را به خود دعوت كرد. و دید چه زود سخنش را شنیدند و سبك در پی او دویدید و در دام فریبش خزیدید و به آواز او رقصیدید.»^]12[

----------------------------------

پی نوشت ها:

]1 [شهیدی، سید جعفر، ترجمه نهج البلاغه،صص 6 - 7.

]2 [همان، ص 34.

]3 [همان، ص 87.

]4 [همان، ص 88.

]5 [همان.

]6 [همان، ص 106.

]7 [شهیدی، سید جعفر، زندگانی فاطمه زهرا علیهاالسلام،صص 126 - 127.

]8 [همان،صص 127 - 128.

]9 [همان،صص 128 - 129.

]10 [همان، ص 130.

]11 [همان،صص 130 - 131.

]12 [همان، ص 131.

نوشته شده توسط ویژه نامه در روز يکشنبه 1391/3/14 ساعت 25:44

من این مطلب را پسندیدم