• شیخ حر عاملی

موضوع: معرفی علما

کلمات کليدي: شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، جبل عامل، قاضى القضات

محمد بن حسن بن على بن محمد بن حسين، معروف به شيخ حر عاملى در شب جمعه 8 رجب سال 1033 هجرى در خانواده‏اى اهل علم و علاقه‏مند به خاندان رسول خدا صلى الله عليهم اجمعين در روستاى مشغره در منطقه جبل عامل لبنان ديده به جهان گشود. منطقه جبل عامل به دست ابوذر غفارى شيعه شد و توسط آن سردار بزرگ اسلام با اهل بيت رسول خدا صلى الله عليهم اجمعين آشنا گشت.

نسب‏

شيخ حر عاملى از نوادگان حر بن يزيد رياحى است. او فرمانده سپاه يزيد بود كه به سپاه امام حسين عليه‏السلام ملحق شد و همچون يارى وفادار در ركاب آن حضرت به شهادت رسيد و سید الشهدا عليه‏السلام درباره او فرمودند:

«ترا نام نيكويى نهاده‏اند، تو در دنيا و آخرت حُرّ و آزاده هستى»

خاندان‏

شيخ حر عاملى در خاندانى اهل معرفت بزرگ شد. خاندان آل حر خاندانى بزرگ و اصيل و ريشه‏دار بودند و فقها و دانشمندان بزرگى را پرورش داده‏اند. پدر شيخ حر عاملى، شخصيتى فاضل، دانشمند، صالح، اديب، فقيه، ثقه، حافظ و آگاه به فنون عربى و مورد مراجعه عموم مردم بود. وى در سال 1062 هجرى در راه مشهد مقدس درگذشت و در آن شهر به خاك سپرده شد. عمويش شيخ محمد بن على بن محمد حر عاملى داراى كتاب الرحله، حواشى و تعليقات و فوائد و ديوان شعر بزرگى است. پسر عمويش حسن بن محمد بن على دانشمندى فاضل و اديب بود و جدّش شيخ على بن محمد حر عاملى نیز عالمى جليل القدر و عابدى خوش اخلاق و اهل فضل و شعر و ادب بود. جد پدرش شيخ محمد بن حسين حُر عاملى نيز اهل علم و دانش و افضل عصر خود در شرعيات بود كما اينكه فرزندش شيخ محمد بن محمد افضل عصر خود در عقليات بود.

  سفرها

شيخ حُر عاملى تا چهل سالگى در جبل عامل زندگى مى‏كرد و در طول اين مدت دو بار به سفر حج مشرف شد. در سال 1073 هجرى براى زيارت ائمه معصومين عليهم السّلام به عراق رفت و از آنجا براى زيارت امام رضا عليه‏السلام عازم مشهد مقدس گشت و در آنجا ساكن شد. در سال 1087 و 1088 نيز دو بار به زيارت حج و ائمه معصومين عليهم السّلام در عراق مشرف شد و بعد از آن به اصفهان رفت و به ديدار علماى بزرگ اصفهان مانند علامه مجلسى نايل آمد. وى در آن سفر به علامه مجلسى اجازه روايت داد و علامه نيز به شيخ حُر اجازه روايت داد. شيخ حُر عاملى بعد از آن به مشهد مقدس باز گشت و تا آخر عمر در آنجا ماند.

حادثه مكه‏

در سال 1088 هجرى در آخرين سفر حج شيخ حُر عاملى، تركهاى تحت امر حكومت عثمانى عده‏اى ايرانى را به جرم اهانت به خانه خدا قتل عام كردند و در واقع بى‏احترامى به خانه خدا را بهانه‏اى براى قتل عام شيعيان اهل بيت عليهم السّلام قرار دادند. شيخ حُر عاملى قبلاً به شيعيان گوشزد كرده بود كه اينها در پى بهانه‏اى براى كشتار شما هستند و شما از خانه خدا خارج نشويد. در اين واقعه شيخ حُر توسط سيد موسى بن سليمان، يكى از اشراف مكه و از سادات حسنى نجات يافت و از طريق يمن به عراق رفت.

بازگشت به مشهد

هنگامى كه شيخ حُر عاملى به مشهد بازگشت از طرف شاه ايران منصوب به مقام «قاضى القضات» گرديد و بعد از مدت كوتاهى از علماى بزرگ آن سامان گشت. او در مشهد مقدس جلسه درس و بحث تشكيل داده و شاگردان و علماى فراوانى را تربيت نمود. مجلس درس شيخ حُر عاملى، مملو از طلاب مخلص و كوشا در طلب علوم آل البيت عليهم السّلام بود و او نيز همچون استادى مهربان به تربيت آنان پرداخت. وى در آن شهر مقدس تأليفات ارزشمندى را نيز به نگارش در آورده است.

اساتيد

شيخ حُر عاملى در وطن خود جبل عامل در طول زندگی خود نزد اساتيد بزرگى به فراگيرى علوم آل محمد صلى الله عليهم اجمعين پرداخت و از آنان بهره‏هاى فراوانى برد كه اثر مهمى در رشد و نمو او داشت و او را آماده ساخت تا عالمى بزرگ و مجتهدى نام آور گردد. از جمله:  

1.       پدرش حسن بن على (درگذشت 1062 هجرى).

2.       عمويش شيخ محمد بن على حُر (درگذشت 1081 هجرى)

3.      جد مادريش شيخ عبد السلام بن محمد حُر.

4.      شيخ زين الدين، صاحب معالم و فرزند شهيد ثانى.

5.      سيد حسن حسينى عاملى.

6.      مولى محمد طاهر بن محمد حسين شيرازى نجفى قمى.

7.      شيخ على نوه شهيد ثانى‏

8.      استاد محقق آقا حسين خوانسارى‏

شاگردان‏

علماى فراوانى نيز از محضر او بهره برده‏اند از جمله:

1.       شيخ مصطفى بن عبد الواحد بن سيار حوبز

2.       سيد محمد بن محمد باقر حسينى اعرجى مختارى نائينى‏

3.      سيد محمد بن محمد بديع رضوى مشهدى‏

4.      مولى محمد فاضل بن محمد مهدى مشهدى‏

5.       سيد محمد بن على بن محيى الدين موسوى عاملى‏

تأليفات‏

شيخ حُر عاملى داراى تأليفات ارزشمند و گران‏بهايى است. وى عمر شريف خود را وقف خدمت به شريعت مقدس اسلام و مذهب حق اهل بيت عصمت و طهارت نمود و با وجود مشاغل فراوان مانند شيخ الإسلامى و اشتغال به درس و تربيت علما، تأليفات فراوانى نيز از خود به يادگار نهاده كه يكى از آنها كتاب ارزشمند «وسائل الشيعة» است كه از زمان نگارش تا اين زمان پيوسته مورد توجه و عنايت فقهاى اهل بيت و مجتهدين شيعه قرار گرفته است.

از جمله دیگر تأليفات ايشان می توان به الجواهر السنية في الأحاديث القدسيه، الصحيفة الثانية من أدعية علي بن الحسين عليه‏السلام، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم‏السلام، من لا يحضره الإمام، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، رسالة في الرد على الصوفية، و بسیاری کتاب ارزشمند دیگر اشاره نمود.

معرفی اجمالی وسائل الشیعه

این کتاب مجموعه ­ای از روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام درباره احکام شرعی در تمام ابواب فقه است که طی بیست سال به نگارش درآمده. شیخ حرعاملی در این کتاب، علاوه بر کتب اربعه، به بیش از 180 کتاب روایی معتبر شیعه استناد نموده و مجموعه ای گرانبها و ارزشمند از روایات فقهی شیعه را جمع آوری کرده است. این کتاب شامل حدود 36 هزار روایت درباره احکام شرعی، واجبات، محرمات، مستحبات و آداب است و روایات آن برگرفته از مجموعه های روایی معتبر شیعه و اصول اولیه قدمای اصحاب است. در حال حاضر وسائل الشیعه از ارکان اصلی استنباط احکام شرعی و اجتهاد در حوزه های علمیه شیعه به شمار می آید و در تمام درسهای خارج فقه روایات آن نقل و مورد استناد قرار می گیرد.

وفات‏

شیخ حر عاملی به نقل از کتاب «الدر المسلوك» نوشته برادر شیخ در روز 21 رمضان سال 1104 هجرى در سن 72 سالگی در مشهد دیده از جهان فرو بست. برادرش در مسجد زیر گنبد در کنار منبر بر او نماز خواند و بدن مطهرش را  در صحن روضه در كنار مدرسه ميرزا جعفر  دفن نمود.

نوشته شده توسط گروه معرفی علما در روز جمعه 1390/6/11 ساعت 24:32

من این مطلب را پسندیدم