• سرداب سامراء

موضوع: نیمه شعبان

کلمات کليدي: امام زمان، سامرا، سرداب سامرا

از بررسی كاربردهای گوناگون واژه سرداب در لغت و عرف عامه مردم به خوبی معلوم می‌ شود كه این كلمه در كتاب‌ های لغت و اصطلاح رایج در زبان اغلب مردم در طول تاریخ به یك معنی به كار می‌ رود. توضیح آنکه سرداب و سردابه به خانه ‌ای گفته می ‌شود كه آن را در زمان ‌های سابق -به ویژه در مناطق گرمسیر- در آن موقع كه هنوز وسایلی چون كولر، پنكه، یخچال و... ساخته نشده بود، در زمین می ‌ساختند تا در ایام بسیار گرم تابستان از طریق سكونت در آنجا از گزند گرما در امان باشند و به وسیله قرار دادن اغذیه و اشربه فاسد شدنی در این مكان، از فاسد شدن آن ها جلوگیری نمایند.

 سرداب غیبت

متوكل عباسی نسبت به شیعیان و دوستداران اهل‌بیت علیهم السلام بسیار سخت ‌گیری می‌ كرد. تاریخ ‌نگاران نقل می ‌كنند كه هیچ‌كس مثل متوكل به گماردن جاسوس و جمع‌ آوری اخبار مناطق گوناگون اهتمام نداشت. وقتی جاسوسان وی و فرماندار نظامی مدینه، عبدالله بن محمد هاشمی، در مورد فعالیت ‌های سیاسی امام هادی علیه السلام و نفوذ معنوی ایشان در بین مردم و به ویژه شیعیان گزارش‌ هایی به متوكل دادند او بسیار نگران شد؛ زیرا شرایط به گونه ‌ای نبود كه بتواند آن حضرت را به زور به زندان یا تبعید بفرستد یا جلوی فعالیت ‌هایشان را بگیرد؛ از این رو به حیله و نیرنگ متوسل شد و به ظاهر نامه محبت ‌آمیزی به امام هادی علیه السلام نوشت و ایشان را به سامرا دعوت كرد.

آن‌گاه بدون معطلی یحیی بن هرثمه را با سیصد سرباز مأمور كرد كه امام هادی علیه السلام را به همراه خانواده به سامرا، مركز خلافت عباسی، منتقل نماید تا در سامرا از هر جهت بتواند آن حضرت را زیر نظر داشته باشد. به این ترتیب حضرت هادی علیه السلام در سال 236ق. به سامرا برده شدند و در بدترین شرایط، تحت ‌نظر دژخیمان عباسی در شهر سامرا زندگی كرده و در نهایت با توطئه‌ ای كه متوكل چیده بود به شهادت رسیدند و بدن مطهر آن حضرت در همان خانه مسكونی خودشان به خاك سپرده شد.

پس از شهادت امام هادی علیه السلام، حضرت عسكری علیه السلام در همان خانه ‌ای كه پدر بزرگوارشان زندگی می‌ كردند، سكونت گزیدند.

 درباره سرداب دو دیدگاه وجود دارد:

بسیاری بر این باورند با توجه به شرایط جغرافیایی منزل، همانند دیگر خانه ‌ها از ابتدا این سرداب با همین عنوان و کارکرد وجود داشته است؛

برخی مانند مرحوم علامه عسکری بر این باور بوده اند که شهرهایی مانند سامرا و شهر ری با گذر ایام به واسطه اختلاف ارتفاع پدیدار شده شهرهای جدید روی شهرهای قدیم ساخته شده اند. بنای شهر جدید روی شهر قدیم باعث می‌ شود که خانه ‌های مسکونی شهر قدیمی کارکرد سردابی شهرهای جدید را پیدا کند. بنا بر این نظر، سرداب مورد بحث ما همان منزل مسکونی ائمه علیه السلام بوده که با ساخت شهر جدید چون در ارتفاع پایین‌ تری قرار گرفته به مانند سرداب به نظر می ‌آید.

هرکدام از دو نظر فوق را بپذیریم بنا بر گزارش‌ های تاریخی تعداد قابل توجهی از تشرفات به محضر امام عصر علیه السلام) تا  آغاز غیبت کبری و خصوصاً در دوره حیات امام عسکری علیه السلام)  در این خانه و سرداب شریف انجام گرفته است؛ از جمله دیدار علی بن بلال، احمد بن هلال، محمد بن معاویه بن حكم و...  

خانه امام عسكری علیه السلام از آن جهت كه محلّ سكونت و عبادت سه نفر از امامان شیعه یعنی امام هادی، امام حسن عسكری و امام مهدی علیهم السلام بوده، همواره در طول تاریخ مورد توجه و احترام مردم واقع شده است. علاوه بر آن با توجه به منابع تاریخی، قبر بیش از بیست و دو تن از امام‌ زادگان نیز در آن محل واقع شده كه این امر در نوع خود نشانگر اهمیت و ارج این مكان شریف در نزد اولیای الهی بوده و از همین ‌رو هماره مورد احترام شیعیان بوده است.

یكی از مهم‌ترین علل تحت نظر قرار گرفتن امام هادی علیه السلام و امام عسكری علیه السلام دستیابی به حضرت مهدی علیه السلام بود؛ چون خلفای عباسی از طریق ده‌ها روایت -كه از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله نقل شده بود- خبر داشتند كه فرزند حضرت عسكری، امام مهدی علیهما السلام بساط حكومت‌ های جائر و غاصب را در هم خواهد پیچید. از این‌رو همیشه در كمین بودند تا به محض تولد فرزند امام عسكری علیه السلام ایشان را دستگیر نموده، به شهادت برسانند. حتی سال‌ ها پس از شهادت امام حسن عسكری علیه السلام خلفای عباسی منزل ایشان را زیرنظر داشتند و گاهی به طور ناگهانی به آنجا یورش می‌ بردند تا بلكه بتوانند حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را دستگیر كنند؛ زیرا در جریان شهادت حضرت عسكری علیه السلام وقتی امام زمان علیه السلام عموی خود، جعفر را از نماز خواندن بر پیكر پدرشان باز داشتند و خود بر پیكر آن حضرت نماز خواندند بر همگان معلوم شد كه آخرین حجت الهی علی‌رغم مراقبت‌ های دژخیمان عباسی متولد شده ‌اند و هم ‌اكنون جانشینی حضرت عسكری علیه السلام را برعهده دارند. بنابراین، پس از شهادت امام یازدهم نه تنها از شدت تعقیب و جست‌جوی عوامل حكومت كاسته نشد بلكه به جهت احساس خطر بیشتر بر شدت این كار افزوده شد.

 متأسفانه نواصب و سایر دشمنان اهل بیت علیهم السلام در دوره معاصر که همراه با اشغالگران اروپایی و آمریکایی، گستاخی و جسارتی افزون یافته اند در کنار دیگر جنایات جانسوز و بی ‌رحمانه خود، طیّ دو نوبت بمب گذاری به تخریب این مکان نورانی همت گماشتند.

 -------------------------------------------------------------------------

منبع (با تصرف):

بخش مهدویت تبیان به نقل از ماهنامه موعود شماره 93

گالری تصاویر سرداب سامرا

نوشته شده توسط گروه ویژه نامه در روز جمعه 1392/3/31 ساعت 16:39

من این مطلب را پسندیدم