• معنای شعائر در قرآن

موضوع: محرم

کلمات کليدي: امام حسین، امام حسين، عزاداری، محرم

در بحث پیرامون تعظیم شعائر الهی یکی از محکم ترین دلایل تمسک به آیات قرآن کریم است. در این مقاله به بررسی آیاتی که به بحث شعائر مربوط است، می پردازیم.

در ابتدا متن و ترجمه آیات :

سوره حج آیه ۳۲:

ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ

این است (مناسک حج) وهر که شعائر الهی را بزرگ دارد، این کار نشانه تقوای دلهاست

سوره مائده آیه ۲:

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّه...

اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، شعائر خدا را حلال مشماريد

سوره بقره آیه ۱۵۸:

إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه‏...

براستى صفا و مروه از شعاير [و نشانه‏هاى‏] خداست‏

سوره حج آیه ۳۶:

وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فيها خَيْرٌ...

و شتران بزرگ و فربه را براى شما از شعائر خدا قرار داديم؛ در آنها برای شما خير و برکت است‏.

سوره حج آیه ۳۰:

ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّه‏...

[احكام حج‏] اينچنين است. و هر كس برنامه‏هاى الهى را بزرگ بشمرد و احترام آنها را حفظ كند براى او نزد پروردگارش بهتر است‏.

شعائر جمع شعيره به معنى علامت و نشانه است، بنا بر اين شعائراللَّه به معنى نشانه‏هاى الهی است و شامل آنچه از دین که انسان را به یاد خدا می اندازد از جمله مناسک حج می باشد.

گر چه بدون شك مناسك حج از جمله شعايرى است كه در غالب آيات مقصود بوده است، ولى روشن است كه با اين حال عموميت مفهوم آيات نسبت به تمام شعائر اسلامى به قوت خود باقى است و هيچگونه دليلى بر تخصيص آن به خصوص قربانى يا همه مناسك حج وجود ندارد، بخصوص اينكه قرآن در مورد قربانى حج با ذكر كلمه" مِن" كه براى" تبعيض" است اين حقيقت را گوشزد كرده كه قربانى يكى از آن شعائر است (وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكمُ مِّن شَعَائرِ اللَّهِ) همانگونه كه در مورد" صفا و مروه" نيز در آيه ۱۵۸ سوره بقره مى‏خوانيم كه" آنهم از شعائر الهى است" (إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ.)

در ادامه به بررسی آیاتی که در بالا به آنها اشاره شد می پردازیم:

سوره حج آیه ۳۲:

این آیه از واضح ترین آیات برای اثبات رجحان برپایی مراسم است، زیرا به طور صریح دلالت بر محبوبیت و رجحان تعظیم شعائر الهی به طور عموم دارد و تعظیم شعائر الهی مورد تکریم قرار گرفته است.

سوره مائده آیه ۲:

در این آیه خداوند به صراحت بی احترامی و حرمت شکنی و سبک شماری شعائر الهی را نهی کرده است، نباید به دید خفت به آن نگاه کرد، نباید آن را دست کم گرفت و به آن توهین نمود.

سوره بقره آیه ۱۵۸و سوره حج آیه ۳۶:

در این دو آیه به دو مصداق از مصادیق شعائر اشاره شده است، و با آوردن لفظ { مِنْ } (من تبعیضیه) بیان کرده است که شعائر الهی منحصر به این دو نیست بلکه اینها برخی از شعائر هستند.

سوره حج آیه ۳۰:

" حرمات" جمع" حرمة" در اصل به معنى چيزى است كه بايد احترام آن حفظ شود و در برابر آن بى حرمتى نگردد. اگر طبق آیات قبل شعائر را جزو حرمات الله به حساب آوریم احترام به آن واجب و تعظیم آن باعث خیر و برکت است.

نتیجه گیری:

در پایان اينكه تمام آنچه در برنامه‏هاى دينى وارد شده و انسان را به ياد خدا و عظمت آئين او مى‏اندازد جزو شعائر الهى محسوب می شود و بزرگداشت آن نشانه تقواى دلها است.

در بحث بعدی به بررسی واژه شعائر در کتب لغت شناسان می پردازیم.

داود النجار، عن الإمام موسى، عن أبيه جعفر عليهم السلام، في قول الله تعالى: وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ.

قال: «هي ثلاث حرمات واجبة، فمن قطع منها حرمة فقد أشرك بالله: الأولى: انتهاك حرمة الله في بيته الحرام، و الثانية: تعطيل الكتاب و العمل بغيره، و الثالثة: قطيعة ما أوجب الله من فرض طاعتنا و مودتنا»^[1]

ترجمه: داود نجار از امام موسی کاظم علیه السلام و ایشان از پدرشان امام صادق علیه السلام  نقل نموده اند که: در قول خداوند تبارک و تعالی "وَ مَنْ يُعَظِّمْ حُرُماتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ^[2]  " و هرآنکس حرمتهای الهی را پاس دارد، پس همانا آن نزد پروردگارش برتر است. ِ حضرت فرمودند سه حرمت است كه واجب است هر كس قطع حرمت يكى از آنها را بنمايد مشرك بخدا شده اول هتك حرمت خدا در بيت الحرام. دوم تعطيل كتاب و عمل بغير او و سوم قطع آنچه خدا واجب نموده كه عبارت است از مودت ما و اطاعت از ما.

نویسنده: محمد جواد حریری

________________________________________________________

پی نوشت:

۱. البرهان في تفسير القرآن، ج‏۳، ص: ۸۸۱

۲. (۲۲)الحج :  ۳۰

نوشته شده توسط ویژه نامه در روز پنجشنبه 1391/8/25 ساعت 13:9

من این مطلب را پسندیدم