• آغاز خلافت امیرالمومنین

موضوع: [9] دوران حکومت امیرالمومنین

کلمات کليدي: بیعت، شقشقیه، عثمان، عمار

مطلب اخیر در رابطه با فضای اجتماعی-سیاسی دوران بیعت مردم با امیرالمومنین علیه السلام و شرایط حاکم توضیحاتی داده است.این در حالی است که اندکی از مرگ خلیفه سوم گذشته است.این مطلب به طور خلاصه به بعضی از وقایع پرداخته است.

بیعت انقلابیون با امیرالمومنین*

 بعد از مرگ عثمان، با آنکه برخی عوامل نزديک بود امام علیه السلام را براي بار چهارم از خلافت محروم سازد، قدرت انقلابيون و پشتيباني افکار عمومي از آنان عوامل منفي را بي اثر ساخت و ياران رسول اکرم صلی الله علیه و آله به صورت دسته جمعي رو به خانه‏ي علي (ع) آوردند و به آن حضرت گفتند که براي خلافت شخصي شايسته تر از او نيست¹

ابومخنف در کتاب «الجمل» مي‏نويسد:

پس از قتل عثمان اجتماع عظيمي از مسلمانان در مسجد تشکيل شد، به نحوي که مسجد لبريز از جمعيت گرديد. هدف از اجتماع تعيين خليفه بود. شخصيتهاي بزرگي از مهاجرين و انصار، مانند عمار و ابوالهيثم بن التيهان و رفاعة بن رافع و مالک بن عجلان و ابوايوب انصاري و... نظر دادند که با علي بيعت کنند. بيش از همه عمار درباره‏ي علي سخن گفت و ازآن جمله بود که: شما وضع خليفه‏ي پيشين را ديديد. اگر زود نجنبيد ممکن است به سرنوشتي مانند آن دچار شويد. علي شايسته ترين فرد براي اين کار است و همگي از فضايل و سوابق او آگاهيد. در اين هنگام همه‏ي مردم يک صدا گفتند: ما به ولايت و خلافت او راضي هستيم. آن وقت همه از جا برخاستند و به خانه‏ي علي ريختند.²

آن حضرت، در خطبه‏ي شقشيقه، ازدحام مهاجرين و انصار را در موقع ورود به خانه‏اش چنين توصيف مي‏کند:

مردم مانند موي گردن کفتار به دورم ريختند و از هر طرف به سوي من هجوم آوردند، تا آنجا که حسن و حسين[علیهما السلام] به زير دست و پا رفتند و طرف جامه ورداي من پاره شد و به سان گله‏ي گوسفند پيرامون مرا گرفتند تا من بيعت آنان را پذيرفتم.³

آغاز دوران خلافت امیرالمومنین

باري، امام (ع) در پاسخ درخواست آنان فرمود: من مشاور شما باشم بهتر از آن است که فرمانرواي شما گردم. آنان نپذيرفتند و گفتند: تا با تو بيعت نکنيم رهايت نمي‏کنيم. امام (ع) فرمود: اکنون که اصرار داريد بايد مراسم بيعت در مسجد انجام گيرد، چه بيعت با من نمي‏تواند پنهاني باشد و بدون رضايت توده‏ ی مسلمانان صورت پذيرد.

امام (ع) در پيشاپيش جمعيت به سوي مسجد حرکت کرد و مهاجرين و انصار با او بيعت کردند. سپس گروههاي ديگر به آنان پيوستند. نخستين کساني که با او بيعت کردند طلحه و زبير بودند. پس از آنان ديگران نيز يک به يک دست او را به عنوان بيعت فشردند و جز چند نفر، که تعداد آنان از شماره‏ي انگشتان بالاتر نيست،⁴  همه به خلافت و پيشوايي او رأي دادند. بيعت مردم با امام (ع) در روز بيست و پنجم ماه ذي الحجه انجام گرفت ⁵ .

------------------------------

*با تلخیص از کتاب فروغ ولایت نوشته آیت الله جعفر سبحانی

[1] تاريخ طبري، طبع بولاق، ج 5، ص 152

[2] شرح نهج البلاغه‏ي ابن‏ابي‏الحديد، ج 4، ص 8

[3] نهج البلاغه، خطبه‏ي 3.

آنان عبارت بودند: از محمد بن مسلمه، عبدالله بن عمر، اسامة بن زيد، سعد و قاص، کعب بن مالک، عبدالله بن سلام، اينان، به تعبير طبري، همه از «عثمانيه» و هواداران او بودند (تاريخ طبري، ج 5، ص 153) به عقيده‏ي بعضي ديگر اينان بيعت کردند ولي در جنگ جمل شرکت نکردند.

[5] شرح نهج البلاغه‏ي ابن‏ابي‏الحديد، ج 4، صص 98

نوشته شده توسط حسینی در روز چهارشنبه 1390/5/5 ساعت 19:25

من این مطلب را پسندیدم