• نتیجه ترس و شرم نابجا

موضوع: نهج البلاغه

کلمات کليدي: ترس، ریشخند، هیبت

(شماره 19) و مِن حِکمَةٍ لَهُ ( عليه‏السَّلام )

متن^[1] و ترجمه^[2] :

وَ قَالَ ( عليه‏السلام )قُرِنَتِ الْهَيْبَةُ بِالْخَيْبَةِ وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ

و درود خدا بر او، فرمود: ترس با نااميدى، و شرم با محروميّت همراه است، و فرصت‏ها چون ابرها مى‏گذرند، پس فرصت‏هاى نيك را غنيمت شماريد.

شرح^[3] :

مقصود امام (ع) از هيبت، ترس از طرف مقابل است. بديهى است كه ترس مانع برآورده شدن حاجت و رسيدن به هدف است، چون با روى باز سخن گفته نمى‏شود، و معناى نزديكى ترس با زيان هم همين است و هم چنين، شرم با نااميدى همراه است به دليل همراهى شرم با فروگذاردن خواسته و ابراز نكردن آن، اين سخن براى برحذر داشتن از ترس و شرم كه هر دو نكوهيده‏اند، مى‏باشد. باید توجه داشت که هر شرم و حیائی نکوهیده نیست. رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرموده­اند: « الحَياءُ حَياءان حَياءُ عَقلٍ و حَياءُ حُمقٍ، فَحَياءُ العَقلِ هُوَ العِلمُ و حَياءُ الحُمقِ هُوَ الجَهلُ » مجلسىّ «رحمه اللّه» در مجلّد پانزدهم كتاب بحار الأنوار پس از نقل اين روايت از كتاب كافى مى‏نويسد: فرمايش پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله دلالت ميكند بر اينكه حياء بر دو قسم است يكى ممدوح و آن حيائى است كه ناشى از عقل و خردمندى است مثل اينكه شخص از چيزى شرمنده باشد كه عقل صحيح يا شرع به زشتى آن حكم كند مانند شرمندگى از گناهان و ناشايسته‏ها، و ديگرى مذموم و آن حيائى است كه ناشى از حمق و بى‏خردى است مثل اينكه شخص شرمنده شود از كارى كه عوامّ مردم آنرا زشت پندارند و در واقع زشت نيست و عقل صحيح و شرع بآن حكم مى‏نمايد مانند شرمندگى از پرسش مسائل علميّه يا بجا آوردن عبادات شرعيّه.‏ آن گاه در ادامۀ حدیث شریف حضرت امیر علیه­السلام به غنيمت شمردن فرصتهاى خوب فرمان داده، يعنى در موقع به دست آمدن فرصت، هر چه زودتر كار را بايد انجام داد.

هيـولاى ترس و لهـيب هراس رفيـق زيـان است و دام حـواس

پشـيمانى و طيف شـرمندگى قرين بيأس است و درمانـدگی

و فرصت، چـو ابر رونده، عبـور نمـايـد ز انسـان و گــردد بـدور

همـانـا كه پـرواى كار و مجـال زمانى كه در آن، شكوفد كمال‏

مسازيدش از كف، بدور و رها تـبــاه و پـريــش و بــدون بـهـا^[4]

_________________________________________________________

 [1] فیض­الاسلام، کلمات قصار، ص 1096

[2] ترجمه‏نهج‏البلاغه(دشتى)، ص 627

[3] برگرفته از ترجمه‏وشرح‏نهج‏البلاغه(فيض‏الاسلام)، ج 6، ص 1093 و ترجمه‏شرح‏نهج‏البلاغه(ابن‏ميثم)، ج 5، ص 422

[4] نهج‏البلاغه‏منظوم-كلمات‏قصار، متن، ص 9

نوشته شده توسط گروه نهج البلاغه در روز جمعه 1390/11/14 ساعت 6:14

من این مطلب را پسندیدم