• سعد بن مسعود ثقفي

موضوع: اصحاب

کلمات کليدي: سعد بن مسعود ثقفی، فرماندار، مختار، امام حسن

سعد بن مسعود ثَقَفي، عموي مختار بن ابي عُبَيد، از ياران هوشمند و وفادار عليعليه السلام است و گفته شده از ياران پيامبر خدا نيز بوده است.[1]  برخي منابع از درگيري او با عمّار بن ياسر - که در زمان عمر، فرماندار کوفه بود - خبر داده‏اند.[2]

 امام علي عليه السلام در آغاز، او را بر نواحي «زاب»[3]  گمارد.[4]  علي‏عليه السلام به هنگام حرکت به سوي صِفّين، يزيد بن قيس اَرحَبي را - که فرماندار مدائن بود - همراه خود برد و سعد بن مسعود را بر مدائن[5]  گماشت[6]  و او تا روزگار امامت امام حسنعليه السلام در اين سِمت، باقي بود.

 علي عليه السلام در نامه‏اي او را به خاطر تقوا پيشگي و نجابتش ستوده و برايش دعا کرده است.[7]

 هنگامي که امام حسن عليه السلام در ساباط، زخمي شد و يارانش بدو آسيب رساندند، به سعد بن مسعود پناه برد.[8]  مختار بن ابي عبيد ثقفي، برادرزاده[9]  و جانشين او در مدائن بوده است.[10]  نسب محدّث و مورِّخ بزرگ شيعي، ابراهيم ثَقَفي کوفي نيز بدو مي‏رسد.[11]

روایاتی در مورد جناب سعد

 در الفهرست آمده است:

سعد بن مسعود، برادر ابو عبيد بن مسعود و عموي مختار بود. علي عليه السلام او را بر مدائن گمارد و او همان کسي است که [ امام] حسن عليه السلام پس از ماجراي [ زخمي شدن در] جنگ ساباط به او پناه برد.[12]

در تاريخ اليعقوبي نقل شده‌است:

[ علي عليه السلام] به سعد بن مسعود، عموي مختار بن ابي عبيد - که حاکم مدائن بود - چنين نوشت:

«امّا بعد ؛ تو به شيوه نيکوکاران با تقوا و نجيب، مالياتت را به ما رساندي و از پروردگارت اطاعت کردي و پيشوايت را خشنود ساختي. پس خداوند از گناهت درگذرد و کوششت را بپذيرد و آخرتت را نيکو سازد!».[13]

 امام علي عليه السلام  در نامه‏ خود به سعد بن مسعود ثقفي، کارگزارش در مدائن و جُوخا[14] می‌فرمایند:

امّا بعد؛ بر بيت المال مسلمانان افزودي و از پروردگارت اطاعت نمودي و براي پيشوايت، همچون وارستگان خويشتندار (پاکان پاکدامن)، خيرخواهي کردي.

پس کارت را مي‏ستايم و روشت را مي‏پسندم و راهت را درست مي‏دانم. خداوند تو را بيامرزد ! والسلام![15]

_______________________________________________________________

پی نوشت:

[1] الاستيعاب:961:167:2، الإصابة:3210:70:3.

[2] تاريخ الطبري:163:4 و 164، الکامل في التاريخ:198:2.

[3] در عراق، دو منطقه به نام «زاب» وجود دارد: زاب‏بالا وزاب‏پايين. زاب بالا، ميان موصل و اربيل و زاب پايين، ميان‏شهر زور وآذربايجان است. ميان اين دو زاب، دو يا سه روز راه است. (معجم‏البلدان: 123:3)

[4] الأخبار الطوال:153.

[5] مدائن، پايتخت پادشاهان ساساني بود که در شرق رود دجله و به فاصله يک روز راه از جنوب بغداد واقع و ايوان کسرا در اين شهر است. مدائن در سال چهاردهم هجري به دست مسلمانان فتح شد. (ر.ک:تقويم البلدان:302).

[6] تاريخ الطبري:565:4، الکامل في التاريخ:362:2.

[7] أنساب الأشراف:387:2، تاريخ اليعقوبي:201:2.

[8] تاريخ الطبري:159:5، الکامل في التاريخ:445:2، البداية والنهاية:14:8.

[9] تاريخ الطبري:163:4، الکامل في التاريخ:198:2.

[10] تاريخ الطبري:76:5، الکامل في التاريخ:399:2.

[11] الفهرست:7:36.

[12] الفهرست:7:36. نيز، ر. ک:التاريخ الکبير:1925:50:4 وتاريخ الطبري:159:5.

[13] تاريخ اليعقوبي:201:2.

[14] جُوخا، نام رود و منطقه‏اي ميان خانقين و خوزستان است که بخش وسيعي از دشت بغداد را آبياري مي‏کند. (معجم البلدان:179:2)

[15] أنساب الأشراف:387:2، نثر الدرّ:323:1.

نوشته شده توسط گروه اصحاب و یاران در روز چهارشنبه 1390/3/25 ساعت 8:43

من این مطلب را پسندیدم